Νηστεία: Πρέπει ή Θέλω;

Νηστεία: η πρώτη εντολή που έδωσε ο Θεός στον άνθρωπο. Και η πρώτη εντολή που καταπατήθηκε και μας οδήγησε μακρυά από τον Θεό.

Η ιστορία της είναι τόσο παλαιά όσο και το ανθρώπινο γένος. Περιλαμβάνει δε όλο το φάσμα των ανθρώπινων δραστηριοτήτων: νηστεία στο φαγητό, νηστεία στα θεάματα, νηστεία στον λόγο, ακόμα ακόμα και νηστεία στη σκέψη.

Η νηστεία σημαίνει αποχή, στέρηση από κάποια αγαθά, συνήθειες, δραστηριότητες προς Χάριν του Θεού. Δεν αποτελεί προσωπική υπόθεση αλλά εντολή. Το ζητούμενο σήμερα είναι κατά πόσο ο άνθρωπος επιθυμεί να ακολουθήσει αυτή την εντολή. Και είναι ζητούμενο στο διηνεκές. Δεν αποτελεί ένα σύγχρονο προβληματισμό, αλλά ένα εσωτερικό ερώτημα/απορία που πάντα απασχολούσε τον άνθρωπο:

“Γιατί να πρέπει να κάνω νηστεία; Δεν είναι αρκετές οι τόσες μέριμνες και τα βάσανα που αντιμετωπίζω καθημερινά; Πόσα βάρη να σηκώσω ακόμα σε αυτή την πλάτη;”

Μία εύλογη ερώτηση σε ένα θέμα που το βλέπουμε μονοδιάστατα. Δεν πρόκειται να σας μιλήσω ούτε για τον Χριστό μας που έκανε νηστεία σαράντα ημέρες, ούτε για τα σωματικά και ψυχικά ωφέλη που αποκομίζει ο άνθρωπος, ούτε για μία ευλογημένη συνήθεια που μας φέρνει κοντά στον Θεό. Όλα αυτά απέχουν μακρυά από την σημερινή σκέψη και θεωρούνται αναχρονιστικά και παλαιομοδίτικα.

Και δεν θα σας μιλήσω για αυτά για ένα πολύ απλό λόγο: γιατί το λάθος μας είναι ότι σκεφτόμαστε για τη νηστεία σαν να είναι ένα ξεχωριστό κομμάτι, ένα ξεχωριστό κεφάλαιο της θρησκευτικής ζωής. Και δυστυχώς το ίδιο κάνουμε με όλα όσα αφορούν ζωή μας: δημιουργούμαι κουτάκια μέσα στα οποία τοποθετούμε τις δραστηριότητες μας: ένα κουτί για την δουλειά μας, ένα κουτί για την οικογένειά μας, ένα κουτί για την προσωπική μας ζωή, ένα κουτί για τη θρησκεία κ.ο.κ. Λες και όλα αυτά δεν επικοινωνούν μεταξύ τους και δεν επηρεάζουν την ζωή μας σαν όλο καθώς και τις σχέσεις μας με τους άλλους.

Και το πρόβλημα είναι ακριβώς αυτό: ο Θεός δεν είναι το κέντρο της ύπαρξη μας, το ζητούμενο μας, αλλά το αναγκαστικό, το υποχρεωτικό. Ένα ακόμα “κουτί” της ύπαρξης μας που το απομονώνουμε από όλα τ’ άλλα και του βάζουμε μία ταμπέλα ανάλογα με την προδιάθεση ή γνώση μας. Αν ο Θεός ήταν το κέντρο της ύπαρξης μας, τότε η προσπάθεια μας θα ήταν μία συνεχής αναζήτηση Του. Μία ακατάπαυστη και διαρκής πορεία με σκοπό την συνάντηση μας μαζί Του. Και τι ακριβώς σημαίνει αυτό; Την αίσθηση της απόλυτης ειρήνης, χαράς, ασφάλειας, ευτυχίας. Την αίσθηση του ότι είμαστε πλέον μαζί με τον Πατέρα μας. Ίσως σε ορισμένους να ακούγονται σαν λόγια χωρίς ουσία. Η πραγματικότητα όμως είναι εντελώς διαφορετική για τους τόσους μυριάδες ανθρώπων που γεύτηκαν λίγο από το “μέλι” του Θεού.

Η νηστεία λοιπόν, όπως ακριβώς την ορίζει η ορθόδοξη παράδοση μας, δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένα μέρος το “όλου”. Ένας τρόπος προσέγγισης του Θείου μέσα από τον περιορισμό των υλικών και πνευματικών “κακών” απαιτήσεων μας. Απέχει  δε πολύ από αυτό που όλοι μας κάνουμε σήμερα: την νηστεία της αστακομακαρονάδας, της γαρίδας και του χταποδιού. Ακόμα και αυτό καλό είναι. Αλλά για τους πολύ αρχάριους.

Καθαρά Δευτέρα και όλα μύρισαν ψημένα μαλάκια και μαγειρεμένα οστρακοειδή. Τρίτη και όλα ξεχάστηκαν. Για να ξαναθυμηθούμε ότι κάτι διαφορετικό πρέπει να μαγειρεύσουμε πλησιάζοντας την Μ. Εβδομάδα. Και για να ξαναπεριμένουμε με προσμονή το αρνάκι της Κυριακής του Πάσχα που φάγαμε μία εβδομάδα πριν, επειδή στερηθήκαμε το κρέας (αν το στερηθήκαμε) για μία εβδομάδα. Άραγε αυτή είναι η νηστεία που μας δίδαξαν (ή δεν μας δίδαξαν από ότι φαίνεται) οι πατεράδες μας;

Και ο Θεός; Που είναι ο Θεός μέσα σε όλα αυτά; Ξεχασμένος σε ένα “κουτί” που θα το θυμηθούμε εθιμοτυπικά κατά τη διάρκεια τω μεγάλων εορτών ή  (μη γένοιτο) σε μία μεγάλη συμφορά, και αυτό όχι για να τον παρακαλέσουμε αλλά για να τον ξανακατηγορήσουμε ότι αυτός φταίει για όλα τα κακά που συμβαίνουν σε εμάς.

Ας προσπαθήσουμε αυτή τη φορά να κάνουμε μία νέα αρχή: να ζήσουμε αυτή την Αγία και Μεγάλη Τεσαρακοστή στην καρδιά μας. Να παρακολουθήσουμε πιο πολλές ακολουθίες. Να νηστεύσουμε όσο μπορούμε αλλά με συνείδηση. Να αγγίξουμε και να γευτούμε Θεό μέσα από μία ευλογημένη προσπάθεια.

Καλό μας στάδιο.

π. Ιωάννης