Με αφορμή την επερχόμενη εορτή των Αγίων Πάντων καλό θα ήταν να κάνουμε ένα μικρό αφιέρωμα σε όλους τους Αγίους, γνωστούς και άγνωστους, που μπόρεσαν με την βιοτή τους να δεχθούν και να αξιοποιήσουν την δωρεά του Αγίου Πνεύματος και έτσι να ξεχωρίσουν από όλους εμάς.
Κατά το Συνοδικό της Ορθοδοξίας, ΄Αγιοι είναι οι γνήσιοι θεράποντες του Χριστού. «΄Αγιοι είναι οι ευσεβείς ορθόδοξοι χριστιανοί, οι όποιοι διά μεν της τελείας αγάπης τους προς τον Θεόν και της ακριβεστέρας υπακοής των εις τον Νόμoν Του ευηρέστησαν ενώπιον Του, διά δε της δωρεάς του Αγίου Πνεύματος ηγιάσθησαν, εθεώθησαν καί εδοξάσθησαν υπό του Θεού, και ζώντες και μετά την κοίμησίν των… και διά της δοθείσης εις αυτούς παρρησίας πρεσβεύουν υπέρ ζώντων και κεκοιμημένων» (Επισκόπου Μελετίου, Αγιολογία).
Η ονομασία ΄Αγιος δίδεται κατ᾿ αρχάς στους Μάρτυρες που ομολόγησαν την πίστη τους στον Χριστό και γι᾿ αυτό τους θανάτωσαν (μαρτύρησαν). Μετά το τέλος των διωγμών η ονομασία δίνεται και σ᾿ αυτούς που διακρίθηκαν για την άγια ζωή τους. Τα μέλη της Εκκλησίας σέβονται και τιμούν τους Αγίους «εν λόγοις, εν συγγραφαίς, εν νοήμασι (με ύμνους και τροπάρια), εν θυσίαις (Θ. Λειτουργίες), εν ναοίς, εν εικονίσμασι» (Συνοδικό Ζ΄ Οικουμενικής Συνόδoυ), επειδή αυτοί απολαμβάνουν τιμή και δόξα στη Βασιλεία των ουρανών, έχουν παρρησία στο θρόνο του Θεού και μεσιτεύουν υπέρ ημών.
Προσφέρουμε την τιμή μας στους Αγίους όλους και στην Παναγία και στους αγίους Αγγέλους, αλλά λατρεία προσφέρουμε μόνο στον Τριαδικό Θεό, τον Πατέρα, τον Υιό και το ΄Αγιο Πνεύμα. Προσκυνούμε και ασπαζόμαστε τις άγιες εικόνες των Αγίων τιμητικά (η προσκύνηση διαβαίνει στο πρωτότυπο – το εικονιζόμενο πρόσωπο – και όχι στο υλικό της εικόνας) και του Θεού λατρευτικά (τιμητική – λατρευτική προσκύνηση).
Η Εκκλησία μας την τιμή αυτή στους Αγίους την εκδηλώνει:
α. Με ανέγερση Ναών στο όνομά τους και την τοποθέτηση ιερών λειψάνων τους στην Αγία Τράπεζα.
β. Με προσκύνηση των Ιερών εικόνων και λειψάνων τους.
γ. Με θέσπιση εορτών προς τιμή τους.
δ. Με συγγραφή ασματικών ακολουθιών, εγκωμίων κ.λπ.
ε. Με επίκληση των πρεσβειών τους και πίστη στην αποτελεσματικότητα της μεσιτείας τους. Συγχρόνως μας προτρέπει να τους μιμηθούμε στο φρόνημα και τη ζωή τους, υπενθυμίζοντας μας το «΄Αγιοι γίνεσθε ότι εγώ ΄Αγιος ειμί» (Α΄ Πέτρ. α΄, 16) και ότι «Μνήμη Αγίου, μίμηση Αγίου» (Πατέρες της Εκκλησίας).
Σ᾿ αυτή τη μίμηση διευκολύνει η Εκκλησία τους πιστούς με την καθιέρωση εορτών προς τιμή τους.
Και υπάρχουν:
α. Επέτειοι του Μαρτυρίου ή της κοιμήσεως των Αγίων. Η ημέρα αυτή ονομάζεται «μνήμη Αγίου» ή «γενέθλιος ήμερα» του Αγίου (εισήλθε – γεννήθηκε στην αιώνια ζωή).
β. Συνάξεις. Πρόκειται για εορτές που τελούνται την επόμενη ημέρα μιας Δεσποτικής ή Θεομητορικής εορτής. Συνάζονται οι πιστοί για να τιμήσουν το πρόσωπο το οποίο συμμετείχε ή συνέβαλε στην εορτή. Έτσι έχουμε: Σύναξη της Θεοτόκου στις 26 Δεκεμβρίου (αυτή εγέννησε τον Χριστό), Σύναξη του Προδρόμου στις 7 Ιανουαρίου (αυτός βάπτισε τον Χριστό), Σύναξη του αρχαγγέλου Γαβριήλ στις 26 Μαρτίου κ.λπ.
γ. Ευρέσεις και ανακομιδές ή μετακομιδές αγίων λειψάνων.
δ. Επέτειοι θαυμάτων και σπουδαίων γεγονότων από τη ζωή της Εκκλησίας ή των Αγίων. Επιπλέον, για να τιμηθούν όλοι μαζί οι ΄Αγιοι, γνωστοί και άγνωστοι, θεσπίστηκε και η εορτή «Των Αγίων Πάντων», που εορτάζεται την πρώτη Κυριακή μετά την Πεντηκοστή. Και οι πιστοί ανταποκρινόμενοι στη φροντίδα αυτή και αγάπη της Εκκλησίας προστρέχουν στους Ναούς για να τους τιμήσουν, αλλά και για να ζητήσουν την πρεσβεία και μεσιτεία τους: «΄Αγιε του Θεού… πρέσβευε υπέρ ημών». Αυτό το πνεύμα εκφράζει και το τροπάριο του Μεγάλου Αποδείπνου: «Κύριε, ει μη τους αγίους σου είχομεν πρεσβευτάς και την αγαθότητά σου συμπαθούσαν υμίν, πώς ετολμώμεν, Σωτήρ, υμνήσαι σε…».
1. Η Θεοτόκος
Αρχίζουμε την απαρίθμηση των Αγίων από την Θεοτόκο, η οποία είναι και ΠΑΝ-ΑΓΙΑ.
Το κύριο όνομα της Μητέρας του Θεού είναι Μαρία (Μαριάμ). Όλα τα αλλά είναι επίθετα – προσωνυμίες που δείχνουν ιδιότητες ή χαρίσματά της. Θεοτόκος λέγεται γιατί εγέννησε τον Χριστό που είναι Θεός. Παναγία λέγεται γιατί συγκεντρώνει όλη την αγιότητα σε όλη τη ζωή της και στον υπέρτατο βαθμό. Αειπάρθενος λέγεται γιατί συνέλαβε εκ Πνεύματος Αγίου και γέννησε υπερφυσικά Θεό και ΄Ανθρωπο, μυστήριο που γίνεται κατανοητό μόνο με πίστη. Αυτό δηλώνεται στην Αγιογραφία με τα τρία αστέρια που έχει στο μέτωπο και ώμους της και σημαίνουν ότι η Παναγία ήταν Παρθένος προ του τόκου, κατά τον τόκο και μετά τον τόκο (τη γέννα).
Η Δέσποινα του κόσμου και Βασίλισσα των Ουρανών υπερέχει όχι μόνο των Αγίων όλων, αλλά και των αγίων Αγγέλων. Γι᾿ αυτό χαιρετίζεται και τιμάται ως «Τιμιωτέρα των Χερουβείμ και ενδοξότερα ασυγκρίτως των Σεραφείμ». Μόνο η Αγία Τριάδα υπερέχει της Παναγίας.
Γι᾿ αυτό:
α. Κατέχει τα «Δευτερεία της Αγίας Τριάδος».
β. Στην Αγία Πρόθεση πριν από τους Αγγέλους και τους Αγίους αίρεται (βγαίνει) μερίδα πρώτα για την Παναγία.
γ. Εορτάζεται κάθε χρόνο περισσότερο από εννέα φορές:
(1) 25 Μαρτίου – Ευαγγελισμός
(2) 2 Ιουλίου – Κατάθεση αγίας Εσθήτος της
(3) 15 Αυγούστου – Κοίμηση
(4) 31 Αυγούστου – Κατάθεση αγίας Ζώνης της
(5) 8 Σεπτεμβρίου – Γενέσιο
(6) 28 Οκτωβρίου – Αγία Σκέπη
(7) 21 Νοεμβρίου – Εισόδια
(8) 9 Δεκεμβρίου – Σύλληψη Αγίας ΄Αννας
(9) 26 Δεκεμβρίου – Σύναξη της Παναγίας κ.ά.
δ. Η Τετάρτη κάθε εβδομάδας είναι αφιερωμένη στη Θεοτόκο.
ε. Υπάρχει πλήθος εορτών προς τιμή της ανευρέσεως παλαιών απωλεσθέντων εικόνων της.
στ. Υπάρχει μέγα πλήθος Εκκλησιών αφιερωμένων στη Χάρη της.
ζ. Καθιερώθηκαν οι Χαιρετισμοί της Θεοτόκου που ψάλλονται ολόκληρο το χρόνο, ιδιαίτερα όμως τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή ως Ακάθιστος Ύμνος με τέσσερις Στάσεις.
η. Ολόκληρος ο Αύγουστος είναι αφιερωμένος στην Παναγία μας: με την Κοίμησή της, τις Παρακλήσεις, τα Μεθεόρτια, τα Εννιάμερα και στις 31 με την κατάθεση της αγίας Ζώνης – με εορτή της Παναγίας τελειώνει το εκκλησιαστικό έτος!
θ. Οι ακολουθίες όλων των εορτών της Εκκλησίας περιέχουν πλήθος τροπαρίων προς τιμή της Παναγίας και δεν υπάρχει ωδή Κανόνος Αγίου που να μην καταλήγει σε Θεοτόκιο, δηλ. τροπάριο που υμνεί την Παναγία μας.
Είναι κατά συνέπεια πλήρως δικαιολογημένη η απεριόριστη ευλάβεια και τιμή που έχει ο ορθόδοξος λαός στη Θεοτόκο Παναγία, και η καταφυγή του στις σωστικές μεσιτείες της προς τον Υιόν της. Και ο Χριστός, ο Υιός της, πάντοτε εισακούει τις αιτήσεις της και τις ικανοποιεί. Γι᾿ αυτό λέγουμε ότι οι πρεσβείες της Παναγίας μας είναι σωστικές και αιτούμενοι την πρεσβεία της λέγουμε ή ψάλλουμε «Υπεραγία Θεοτόκε σώσον ημάς».
2. Οι ΄Αγιοι ΄Αγγελοι
Οι ΄Αγγελοι δημιουργήθηκαν πριν από τον άνθρωπο και πριν από τη δημιουργία του ορατού κόσμου. Είναι «Λειτουργικά πνεύματα εις διακονίαν αποστελλόμενα δια τους μέλλοντας κληρονομείν σωτηρίαν» (Εβρ. α΄, 14). Ως πνεύματα είναι αυλοί και ασώματοι, δεν διακρίνονται σε φύλα, δεν πολλαπλασιάζονται, ούτε αποθνήσκουν. Ό αριθμός τους είναι αναρίθμητος και χωρίζονται σε εννέα αγγελικά τάγματα:
΄Αγγελοι – Αρχάγγελοι – Δυνάμεις
Αρχαί – Εξουσίαι – Θρόνοι
Κυριότητες – Χερουβείμ – Σεραφείμ
Πίστη της Εκκλησίας είναι ότι για κάθε άνθρωπο, Εκκλησία και πόλη υπάρχει ΄Αγγελος φύλακας – προστάτης.
Το έργο των Αγγέλων είναι να υμνούν και να δοξολογούν τον Θεό ακατάπαυστα και να πρεσβεύουν σ᾿ Αυτόν υπέρ των ανθρώπων. Επίσης αποστέλλονται από τον Θεό για να ενισχύουν, να βοηθήσουν ή να σώσουν ατομικά ή ομαδικά τους ανθρώπους που έχουν ανάγκη. Γενικά, είναι λειτουργοί της Θείας Πρόνοιας και στις εμφανίσεις τους, όταν ποτέ συμβεί (Αγγελοφάνειες) προσλαμβάνουν ανθρώπινη μορφή, ανδρική ή νεανική. Έτσι εμφανιζόταν ο Αρχάγγελος Μιχαήλ (στην εποχή κυρίως της Π. Διαθήκης) και ο Αρχάγγελος Γαβριήλ (στην εποχή της Κ. Διαθήκης).
H Εκκλησία μας κατεδίκασε τη λατρευτική τους προσκύνηση και τιμάει τους Αγγέλους όπως και τους Αγίους:
α. Με γιορτές προς τιμή τους.
β. Αφιερώνοντας τη Δευτέρα κάθε εβδομάδας υμνολογικό σ᾿ αυτούς.
γ. Βγάζοντας μερίδα «εις τιμήν και μνήμην τους» και μάλιστα αμέσως μετά τη μερίδα της Παναγίας.
δ. Με την ειδική ευχή του Αποδείπνου «Εις φύλακα ΄Αγγελον», τον Παρακλητικό Κανόνα στον φύλακα ΄Αγγελο και άλλον ένα στους αγίους Αγγέλους.
Με αυτούς τους τρόπους δίδεται αφορμή στους πιστούς να ζητούν τη βοήθεια και τη μεσιτεία τους.
3. Ο Τίμιος Πρόδρομος
«Ένας είναι ο Κύριος, δεύτερη ᾿ναι η Παναγιά, τρίτος ειν᾿ ο Πρόδρομος». Ό άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος ακολουθεί μόνο την Παναγία και βρίσκεται πάνω από κάθε άλλο ΄Αγιο της Εκκλησίας μας, σύμφωνα με το λόγο του Κυρίου «…ουκ εγήγερται εν γεννητοίς γυναικών μείζων Ιωάννου του Βαπτιστού» (Ματ. ια, 110).
α. Αναγνωρίζεται ως ο μεγαλύτερος των Προφητών, όπως αναφέρεται στο Απολυτίκιό του.
β. Υπήρξε Πρόδρομος του Κυρίου και προετοίμασε ζωντανούς και νεκρούς, όπως πάλι αναφέρεται στο Απολυτίκιό του, για να δεχθούν τον Χριστό.
γ. Ονομάστηκε και Βαπτιστής του λαού και του Χριστού στον Ιορδάνη ποταμό.
δ. Υπήρξε και Μάρτυρας, γιατί αποκεφαλίστηκε επισφραγίζοντας το έργο του με το αίμα του.
ε. Εικονίζεται στα εικονοστάσια των Ναών (τέμπλο), κατά κανόνα αριστερά του Κυρίου.
στ. Η Εκκλησία βγάζει ειδική μερίδα στην Αγία Πρόθεση στο όνομά του.
ζ. Κάθε Τρίτη είναι υμνολογικά αφιερωμένη στη μνήμη του.
η. Τιμάται η μνήμη του έξι φορές το χρόνο:
(1) 7 Ιανουαρίου – Σύναξη
(2) 24 Φεβρουαρίου – α΄ και β΄ εύρεση της τιμίας Κεφαλής του
(3) 25 Μαΐου – γ΄ εύρεση της τιμίας Κεφαλής του
(4) 24 Ιουνίου – Γενέθλια
(5) 29 Αυγούστου – Αποτομή τιμίας Κεφαλής του
(6) 23 Σεπτεμβρίου – Σύλληψη.
4. ΄Αγιοι Απόστολοι
Οι ΄Αγιοι Απόστολοι εξελέγησαν από τον Κύριο και Τον υπηρέτησαν μέχρι θανάτου. Έγιναν φορείς της εν Χριστώ αποκαλύψεως, φωτίστηκαν από το ΄Αγιο Πνεύμα με όλα τα Χαρίσματα και αποτελούν τα θεμέλια της Εκκλησίας, η όποια γι᾿ αυτό καλείται και «Αποστολική». Θεωρούνται ανώτεροι όλων των άλλων Αγίων.
Εκτός από τους δώδεκα Αποστόλους που αποτέλεσαν τον στενό κύκλο των Μαθητών Του, ο Χριστός διάλεξε και άλλους εβδομήκοντα οι οποίοι συμπλήρωναν το έργο των δώδεκα.
Η Εκκλησία τους τιμά τον καθένα σε ιδιαίτερη ημερομηνία του έτους αλλά και όλους μαζί, τους δώδεκα, στη Σύναξη των Αγίων Αποστόλων στις 30 Ιουνίου. Και τους Εβδομήκοντα στη Σύναξη των Εβδομήκοντα στις 4 Ιανουαρίου.
Έχει αφιερώσει υμνολογικό την ημέρα Πέμπτη της εβδομάδας για να τιμήσει αυτούς για το μεγάλο έργο τους, ενώ εξάγει ιδιαίτερη μερίδα στην Ιερά Πρόθεση για τους δώδεκα και εβδομήκοντα.
5. Αποστολικοί Πατέρες
Αποστολικοί λέγονται οι Πατέρες που αποτέλεσαν την πρώτη μεταποστολική γενιά στην κορυφή της Εκκλησιαστικής Ιεραρχίας. Υπήρξαν Μαθητές των Αποστόλων, συνοδοί, αυτόπτες και αυτήκοοι των Αποστόλων.
Τα γραπτά τους έργα έχουν μεγάλο κύρος, γιατί γράφτηκαν στους χρόνους αμέσως μετά τους Αποστόλους και διατηρούν πολλές Αποστολικές παραδόσεις.
Οι σημαντικότεροι από αυτούς είναι:
– ΄Αγιος Κλήμης, επίσκοπος Ρώμης
– ΄Αγιος Ιγνάτιος, επίσκοπος Αντιοχείας
– ΄Αγιος Πολύκαρπος, επίσκοπος Σμύρνης
– O Ερμάς, που έγραψε το έργο «Ποιμήν», και ο Παπίας, που έγραψε το έργον «Λογίων Κυριακών Εξηγήσεις».
6. Οι Ισαπόστολοι
Τον τίτλο του Ισαποστόλου η Εκκλησία τον απένειμε σε Αγίους που αφιέρωσαν τη ζωή τους στη διάδοση του Χριστιανισμού.
Τέτοιοι Ισαπόστολοι είναι:
– Η Αγία Φωτεινή η Σαμαρείτιδα (26 Φεβρουαρίου και Ε΄ Κυριακή από του Πάσχα)
– Η Αγία Μαγδαληνή η Μυροφόρα (22 Ιουλίου)
– Οι ΄Αγιοι Θεόστεπτοι Βασιλείς Κωνσταντίνος και Ελένη (21 Μαΐου)
– Η Αγία Θέκλα (24 Σεπτεμβρίου)
– Οι Θεσσαλονικείς Φωτιστές των Σλάβων Κύριλλος και Μεθόδιος (11 Μαΐου)
– O ΄Αγιος Κοσμάς ο Αιτωλός (24 Αυγούστου)
– H Αγία Νίνα της Γεωργίας
– O ΄Αγιος Βλαδίμηρος Βασιλιάς των Ρώσων
– H Αγία Όλγα κ.ά.
7. Οι Ιεράρχες – Πατέρες της Εκκλησίας
Πατέρες της Εκκλησίας ονομάζονται όσοι από τους κληρικούς της Εκκλησίας, κυρίως Επίσκοποι, διακρίθηκαν για:
– την αγιότητα του βίου τους, ακολουθώντας πιστά τα ίχνη Χριστού.
– την Ορθόδοξη διδασκαλία τους. Συστηματικά και ορθά ερμήνευσαν και εδίδαξαν την Αγία Γραφή.
– την κοινή αναγνώρισή τους από το πλήρωμα της Εκκλησίας.
Οι περισσότεροι από αυτούς έλαβαν μέρος στις Οικουμενικές ή Τοπικές Συνόδους, αγωνίστηκαν σθεναρά εναντίον των αιρέσεων και πρωτοστάτησαν στον αγώνα υπέρ της Ορθοδοξίας. Αυτοί συστηματοποίησαν τη διδασκαλία της Εκκλησίας με τους Όρους (δογματικές αποφάσεις) των Οικουμενικών και Τοπικών Συνόδων, καθώς και με τους Κανόνες των συγγραμμάτων τους.
8. Οι ΄Αγιοι Μάρτυρες
Οι Χριστιανοί που διώχτηκαν και βασανίστηκαν για την πίστη τους στον Χριστό και τελικά μαρτύρησαν, ονομάζονται Μάρτυρες.
Το μαρτύριο που είναι αποτέλεσμα ομολογίας της πίστεως στον Χριστό και την Ορθοδοξία είναι εθελούσια μίμηση του πάθους του Χριστού. Από την πρώτη Εκκλησία θεωρήθηκε ως βάπτισμα, «βάπτισμα δι᾿ αίματος» και μάλιστα ανώτερο από το βάπτισμα «δι᾿ ύδατος». Το μαρτύριο, όταν ο μάρτυρας έχει τις απαραίτητες προϋποθέσεις σωτηρίας, παρέχει πλήρη άφεση των αμαρτιών.
Μέγα νέφος Μαρτύρων δημιουργήθηκε στους τρεις πρώτους αιώνες του Χριστιανισμού από τους διωγμούς των Ρωμαίων Αυτοκρατόρων, οι οποίοι με δαιμονική μανία εκκίνησαν τον ένα διωγμό μετά τον άλλο εναντίον των Χριστιανών, φέροντες τα αντίθετα ακριβώς αποτελέσματα.
Οι Μάρτυρες διακρίνονται σε:
α. Μεγαλομάρτυρες (λόγω αντοχής και διαρκείας των βασανιστηρίων, λαϊκοί ή κληρικοί).
β. Ιερομάρτυρες (όσοι ήσαν ιερωμένοι).
γ. Οσιομάρτυρες και Οσιοπαρθενομάρτυρες (άνδρες ή γυναίκες μοναχοί ή ασκητές).
δ. Μάρτυρες (οι λαϊκοί).
ε. Παρθενομάρτυρες (οι νέες που ζούσαν στον κόσμο).
στ. Νεομάρτυρες (λαϊκοί και κληρικοί που μαρτύρησαν στην περίοδο της Τουρκοκρατίας, μετά από αυτή και όσοι θα μαρτυρούν μέχρι της συντέλειας του κόσμου).
9. Οι Ομολογητές
Όσοι ομολόγησαν τον Χριστό, αλλά δεν μαρτύρησαν – είτε γιατί οι διώκτες τους δεν τους βασάνισαν τόσο ώστε να αποθάνουν, είτε γιατί έπαυσαν τη δίωξή τους και απέθαναν τελικά με φυσικό θάνατο – ονομάζονται Ομολογητές.
Η Εκκλησία τιμάει τους Ομολογητές βασιζόμενη στη διαβεβαίωση του Κυρίου «Πας όστις ομολογήσει εν εμοί έμπροσθεν των ανθρώπων, ομολογήσω καγώ εν αυτώ έμπροσθεν του Πατρός μου» (Ματθ. ι΄, 32).
10. Οι Απολογητές
Ο Χριστιανισμός με την εμφάνιση του ανατάραξε τους θεσμούς της εποχής του και γι᾿ αυτό θεωρήθηκε «Ιουδαίοις μεν σκάνδαλον, Έλλησι δε μωρία…» (Α΄ Κορ. α΄, 23) και κατηγορήθηκε και διώχθηκε.
Όσοι υπερασπίστηκαν θεωρητικά τον Χριστιανισμό και προέβαλλαν την αλήθεια του μπροστά σε Αυτοκράτορες και γενικότερα μπρος στην πολιτική ρωμαϊκή εξουσία ή μπρος στην ιουδαϊκή ιεραρχία ονομάστηκαν Απολογητές. Μετά τους Απολογητές των πρώτων αιώνων, Απολογητές εμφανίστηκαν και μετά την εξάπλωση του Μωαμεθανισμού και ανέζησαν στους νεώτερους χρόνους προς απόκρουση των αθεϊστικών κηρυγμάτων.
Οι πιο γνωστοί Απολογητές των πρώτων αιώνων ήσαν οι Αθηναίοι Κοδράτος, Αθηναγόρας και Αριστείδης, ο Παλαιστίνος Ιουστίνος ο φιλόσοφος και μάρτυς, Κλήμης ο Αλεξανδρεύς, Ωριγένης και οι Αφρικανοί Λατίνοι Τερτυλλιανός και Κυπριανός. Μετά τους διωγμούς απολογητικά έργα συνέγραψαν οι μεγάλοι θεολόγοι Πατέρες του Δ΄ και Ε΄ αιώνα.
11. Οι Όσιοι
Μετά το τέλος των διωγμών επεκράτησε η άποψη ότι η ενάρετη ζωή εν Χριστώ είναι ισάξια με τον μαρτυρικό θάνατο. Έτσι, εφαρμόζοντες το λόγιο «διό εξέλθετε εκ μέσου αυτών και αφορίσθητε (αποχωριστείτε)» (Β΄ Κορ. στ΄, 17), πολλοί εγκατέλειπαν τον κόσμο και αφιερώθηκαν στον Χριστό εξ ολοκλήρου. Αυτό θεωρήθηκε «μαρτύριο της συνειδήσεως» και εξομοιώθηκε με το «μαρτύριον του αίματος». «Μάρτυρες τη βουλήσει άνευ μαστίγων και διωγμών» (Μέγας Βασίλειος).
Αυτοί είναι οι Μοναχοί, οι Ασκητές και οι Αναχωρητές, που έζησαν ή σε Κοινόβια Μοναστήρια ή σε σπηλιές. Αποτέλεσμα της αυστηρής και ασκητικής αυτής ζωής είναι η κάθαρση, ο φωτισμός και η χαρίτωσή τους με τις δωρεές του Αγίου Πνεύματος. Η προσφορά τους προς τον κόσμο με τις δεήσεις τους υπέρ του σύμπαντος κόσμου, τις ποικίλες θαυματουργικές επεμβάσεις τους, τις θεόπνευστες συγγραφές τους, τις οποίες και σήμερα απολαμβάνουμε, και τους ποικίλους αγώνες τους υπέρ της Ορθοδοξίας, οδήγησε την Εκκλησία στην αναγνώριση τους ως εμπροσθοφυλακής του Σώματός της κατά των εχθρών της πίστεως και τους τιμάει ως Οσίους και Θεοφόρους Πατέρες.
Μερικοί από τους επιφανέστερους Οσίους είναι ο Μ. Αντώνιος, ο Παχώμιος, Σάββας ο Ηγιασμένος, ο Ευθύμιος, Θεοδόσιος ο Κοινοβιάρχης, Μακάριος ο Αιγύπτιος, Αθανάσιος ο Αθωνίτης κ.λπ.
12. Οι Δίκαιοι
Όλοι όσοι έζησαν προ Χριστού σύμφωνα με τον θείο Νόμο και με την ελπίδα της ελεύσεως του Μεσσία: Προπάτορες, Θεοπάτορες, Προφήτες, Πατριάρχες, Βασιλείς κ.λπ. λέγονται Δίκαιοι (δηλαδή ΄Αγιοι προ Χριστού).
1. Όλοι μας πρέπει να εορτάζουμε τη μνήμη του Αγίου μας και όχι τα γενέθλιά μας. (Η Αγία μας Εκκλησία καθόρισε να τελούνται τρία μόνον γενέθλια: του Χριστού, της Παναγίας και του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου). Εμείς οι Ορθόδοξοι τιμούμε τον ΄Αγιό μας, τον έχουμε προστάτη, μεσίτη και βοηθό και αγωνιζόμαστε να Τον μιμηθούμε, ζώντας με κέντρο πάντοτε τον Θεάνθρωπο Χριστό, δηλ. ζούμε θεανθρωποκεντρικά. Οι Παπικοί ζουν με κέντρο τον άνθρωπο, δηλαδή ανθρωποκεντρικά (εξ ου και ο εορτασμός των γενεθλίων), ενώ οι Προτεστάντες (Ευαγγελικοί, Πεντηκοστιανοί κ.λπ.) εορτάζουν τα γενέθλια επειδή δεν έχουν Αγίους. Η συνήθεια λοιπόν εορτασμού των γενεθλίων ήλθε από τη Δύση και είναι αντορθόδοξη.
2. Στην Κύπρο προ της εισβολής είχαν καταγραφεί σε βιβλίο οι Ναοί, Παρεκκλήσια, εξωκλήσια κ.λπ. της νήσου και οι ΄Αγιοι στους οποίους ήσαν αφιερωμένοι. Την πρώτη θέση κατείχε η Παναγία.
3. Αρχάγγελος ήταν και ο Εωσφόρος με το τάγμα των Αγγέλων του. Λόγω όμως της αλαζονείας και του εγωισμού του θέλησε να γίνει Θεός, με αποτέλεσμα την πτώση του και τη μετάπτωση των Αγγέλων σε πονηρά και κακοποιά πνεύματα, σε Διάβολο και Δαίμονες. Από τότε αντιμάχονται τον Θεό και επιδιώκουν και την απομάκρυνση του ανθρώπου από το νόμο Του. Τον παρασύρουν στην αποστασία, την απώλεια, την κόλαση, «εις το πυρ το αιώνιον το ητοιμασμένον τω διαβόλω και τοις αγγέλοις αυτού» (Ματθ. κε΄, 41).
π. Γεώργιος Κουγιουμτζόγλου – Οἱ Ἅγιοι τῆς Ἐκκλησίας
Ἀπὸ τὸ βιβλίο «Λατρευτικὸ Ἐγχειρίδιο»
Like this:
Like Loading...
Ενορία Αγίου Νικολάου - Parochie Heilige Nicolaas - Parish of Saint Nicolas 
Με αφορμή την επερχόμενη εορτή των Αγίων Πάντων καλό θα ήταν να κάνουμε ένα μικρό αφιέρωμα σε όλους τους Αγίους, γνωστούς και άγνωστους, που μπόρεσαν με την βιοτή τους να δεχθούν και να αξιοποιήσουν την δωρεά του Αγίου Πνεύματος και έτσι να ξεχωρίσουν από όλους εμάς.
Κατά το Συνοδικό της Ορθοδοξίας, ΄Αγιοι είναι οι γνήσιοι θεράποντες του Χριστού. «΄Αγιοι είναι οι ευσεβείς ορθόδοξοι χριστιανοί, οι όποιοι διά μεν της τελείας αγάπης τους προς τον Θεόν και της ακριβεστέρας υπακοής των εις τον Νόμoν Του ευηρέστησαν ενώπιον Του, διά δε της δωρεάς του Αγίου Πνεύματος ηγιάσθησαν, εθεώθησαν καί εδοξάσθησαν υπό του Θεού, και ζώντες και μετά την κοίμησίν των… και διά της δοθείσης εις αυτούς παρρησίας πρεσβεύουν υπέρ ζώντων και κεκοιμημένων» (Επισκόπου Μελετίου, Αγιολογία).
Η ονομασία ΄Αγιος δίδεται κατ᾿ αρχάς στους Μάρτυρες που ομολόγησαν την πίστη τους στον Χριστό και γι᾿ αυτό τους θανάτωσαν (μαρτύρησαν). Μετά το τέλος των διωγμών η ονομασία δίνεται και σ᾿ αυτούς που διακρίθηκαν για την άγια ζωή τους. Τα μέλη της Εκκλησίας σέβονται και τιμούν τους Αγίους «εν λόγοις, εν συγγραφαίς, εν νοήμασι (με ύμνους και τροπάρια), εν θυσίαις (Θ. Λειτουργίες), εν ναοίς, εν εικονίσμασι» (Συνοδικό Ζ΄ Οικουμενικής Συνόδoυ), επειδή αυτοί απολαμβάνουν τιμή και δόξα στη Βασιλεία των ουρανών, έχουν παρρησία στο θρόνο του Θεού και μεσιτεύουν υπέρ ημών.
Προσφέρουμε την τιμή μας στους Αγίους όλους και στην Παναγία και στους αγίους Αγγέλους, αλλά λατρεία προσφέρουμε μόνο στον Τριαδικό Θεό, τον Πατέρα, τον Υιό και το ΄Αγιο Πνεύμα. Προσκυνούμε και ασπαζόμαστε τις άγιες εικόνες των Αγίων τιμητικά (η προσκύνηση διαβαίνει στο πρωτότυπο – το εικονιζόμενο πρόσωπο – και όχι στο υλικό της εικόνας) και του Θεού λατρευτικά (τιμητική – λατρευτική προσκύνηση).
Η Εκκλησία μας την τιμή αυτή στους Αγίους την εκδηλώνει:
α. Με ανέγερση Ναών στο όνομά τους και την τοποθέτηση ιερών λειψάνων τους στην Αγία Τράπεζα.
β. Με προσκύνηση των Ιερών εικόνων και λειψάνων τους.
γ. Με θέσπιση εορτών προς τιμή τους.
δ. Με συγγραφή ασματικών ακολουθιών, εγκωμίων κ.λπ.
ε. Με επίκληση των πρεσβειών τους και πίστη στην αποτελεσματικότητα της μεσιτείας τους. Συγχρόνως μας προτρέπει να τους μιμηθούμε στο φρόνημα και τη ζωή τους, υπενθυμίζοντας μας το «΄Αγιοι γίνεσθε ότι εγώ ΄Αγιος ειμί» (Α΄ Πέτρ. α΄, 16) και ότι «Μνήμη Αγίου, μίμηση Αγίου» (Πατέρες της Εκκλησίας).
Σ᾿ αυτή τη μίμηση διευκολύνει η Εκκλησία τους πιστούς με την καθιέρωση εορτών προς τιμή τους.
Και υπάρχουν:
α. Επέτειοι του Μαρτυρίου ή της κοιμήσεως των Αγίων. Η ημέρα αυτή ονομάζεται «μνήμη Αγίου» ή «γενέθλιος ήμερα» του Αγίου (εισήλθε – γεννήθηκε στην αιώνια ζωή).
β. Συνάξεις. Πρόκειται για εορτές που τελούνται την επόμενη ημέρα μιας Δεσποτικής ή Θεομητορικής εορτής. Συνάζονται οι πιστοί για να τιμήσουν το πρόσωπο το οποίο συμμετείχε ή συνέβαλε στην εορτή. Έτσι έχουμε: Σύναξη της Θεοτόκου στις 26 Δεκεμβρίου (αυτή εγέννησε τον Χριστό), Σύναξη του Προδρόμου στις 7 Ιανουαρίου (αυτός βάπτισε τον Χριστό), Σύναξη του αρχαγγέλου Γαβριήλ στις 26 Μαρτίου κ.λπ.
γ. Ευρέσεις και ανακομιδές ή μετακομιδές αγίων λειψάνων.
δ. Επέτειοι θαυμάτων και σπουδαίων γεγονότων από τη ζωή της Εκκλησίας ή των Αγίων. Επιπλέον, για να τιμηθούν όλοι μαζί οι ΄Αγιοι, γνωστοί και άγνωστοι, θεσπίστηκε και η εορτή «Των Αγίων Πάντων», που εορτάζεται την πρώτη Κυριακή μετά την Πεντηκοστή. Και οι πιστοί ανταποκρινόμενοι στη φροντίδα αυτή και αγάπη της Εκκλησίας προστρέχουν στους Ναούς για να τους τιμήσουν, αλλά και για να ζητήσουν την πρεσβεία και μεσιτεία τους: «΄Αγιε του Θεού… πρέσβευε υπέρ ημών». Αυτό το πνεύμα εκφράζει και το τροπάριο του Μεγάλου Αποδείπνου: «Κύριε, ει μη τους αγίους σου είχομεν πρεσβευτάς και την αγαθότητά σου συμπαθούσαν υμίν, πώς ετολμώμεν, Σωτήρ, υμνήσαι σε…».
1. Η Θεοτόκος
Αρχίζουμε την απαρίθμηση των Αγίων από την Θεοτόκο, η οποία είναι και ΠΑΝ-ΑΓΙΑ.
Το κύριο όνομα της Μητέρας του Θεού είναι Μαρία (Μαριάμ). Όλα τα αλλά είναι επίθετα – προσωνυμίες που δείχνουν ιδιότητες ή χαρίσματά της. Θεοτόκος λέγεται γιατί εγέννησε τον Χριστό που είναι Θεός. Παναγία λέγεται γιατί συγκεντρώνει όλη την αγιότητα σε όλη τη ζωή της και στον υπέρτατο βαθμό. Αειπάρθενος λέγεται γιατί συνέλαβε εκ Πνεύματος Αγίου και γέννησε υπερφυσικά Θεό και ΄Ανθρωπο, μυστήριο που γίνεται κατανοητό μόνο με πίστη. Αυτό δηλώνεται στην Αγιογραφία με τα τρία αστέρια που έχει στο μέτωπο και ώμους της και σημαίνουν ότι η Παναγία ήταν Παρθένος προ του τόκου, κατά τον τόκο και μετά τον τόκο (τη γέννα).
Η Δέσποινα του κόσμου και Βασίλισσα των Ουρανών υπερέχει όχι μόνο των Αγίων όλων, αλλά και των αγίων Αγγέλων. Γι᾿ αυτό χαιρετίζεται και τιμάται ως «Τιμιωτέρα των Χερουβείμ και ενδοξότερα ασυγκρίτως των Σεραφείμ». Μόνο η Αγία Τριάδα υπερέχει της Παναγίας.
Γι᾿ αυτό:
α. Κατέχει τα «Δευτερεία της Αγίας Τριάδος».
β. Στην Αγία Πρόθεση πριν από τους Αγγέλους και τους Αγίους αίρεται (βγαίνει) μερίδα πρώτα για την Παναγία.
γ. Εορτάζεται κάθε χρόνο περισσότερο από εννέα φορές:
(1) 25 Μαρτίου – Ευαγγελισμός
(2) 2 Ιουλίου – Κατάθεση αγίας Εσθήτος της
(3) 15 Αυγούστου – Κοίμηση
(4) 31 Αυγούστου – Κατάθεση αγίας Ζώνης της
(5) 8 Σεπτεμβρίου – Γενέσιο
(6) 28 Οκτωβρίου – Αγία Σκέπη
(7) 21 Νοεμβρίου – Εισόδια
(8) 9 Δεκεμβρίου – Σύλληψη Αγίας ΄Αννας
(9) 26 Δεκεμβρίου – Σύναξη της Παναγίας κ.ά.
δ. Η Τετάρτη κάθε εβδομάδας είναι αφιερωμένη στη Θεοτόκο.
ε. Υπάρχει πλήθος εορτών προς τιμή της ανευρέσεως παλαιών απωλεσθέντων εικόνων της.
στ. Υπάρχει μέγα πλήθος Εκκλησιών αφιερωμένων στη Χάρη της.
ζ. Καθιερώθηκαν οι Χαιρετισμοί της Θεοτόκου που ψάλλονται ολόκληρο το χρόνο, ιδιαίτερα όμως τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή ως Ακάθιστος Ύμνος με τέσσερις Στάσεις.
η. Ολόκληρος ο Αύγουστος είναι αφιερωμένος στην Παναγία μας: με την Κοίμησή της, τις Παρακλήσεις, τα Μεθεόρτια, τα Εννιάμερα και στις 31 με την κατάθεση της αγίας Ζώνης – με εορτή της Παναγίας τελειώνει το εκκλησιαστικό έτος!
θ. Οι ακολουθίες όλων των εορτών της Εκκλησίας περιέχουν πλήθος τροπαρίων προς τιμή της Παναγίας και δεν υπάρχει ωδή Κανόνος Αγίου που να μην καταλήγει σε Θεοτόκιο, δηλ. τροπάριο που υμνεί την Παναγία μας.
Είναι κατά συνέπεια πλήρως δικαιολογημένη η απεριόριστη ευλάβεια και τιμή που έχει ο ορθόδοξος λαός στη Θεοτόκο Παναγία, και η καταφυγή του στις σωστικές μεσιτείες της προς τον Υιόν της. Και ο Χριστός, ο Υιός της, πάντοτε εισακούει τις αιτήσεις της και τις ικανοποιεί. Γι᾿ αυτό λέγουμε ότι οι πρεσβείες της Παναγίας μας είναι σωστικές και αιτούμενοι την πρεσβεία της λέγουμε ή ψάλλουμε «Υπεραγία Θεοτόκε σώσον ημάς».
2. Οι ΄Αγιοι ΄Αγγελοι
Οι ΄Αγγελοι δημιουργήθηκαν πριν από τον άνθρωπο και πριν από τη δημιουργία του ορατού κόσμου. Είναι «Λειτουργικά πνεύματα εις διακονίαν αποστελλόμενα δια τους μέλλοντας κληρονομείν σωτηρίαν» (Εβρ. α΄, 14). Ως πνεύματα είναι αυλοί και ασώματοι, δεν διακρίνονται σε φύλα, δεν πολλαπλασιάζονται, ούτε αποθνήσκουν. Ό αριθμός τους είναι αναρίθμητος και χωρίζονται σε εννέα αγγελικά τάγματα:
΄Αγγελοι – Αρχάγγελοι – Δυνάμεις
Αρχαί – Εξουσίαι – Θρόνοι
Κυριότητες – Χερουβείμ – Σεραφείμ
Πίστη της Εκκλησίας είναι ότι για κάθε άνθρωπο, Εκκλησία και πόλη υπάρχει ΄Αγγελος φύλακας – προστάτης.
Το έργο των Αγγέλων είναι να υμνούν και να δοξολογούν τον Θεό ακατάπαυστα και να πρεσβεύουν σ᾿ Αυτόν υπέρ των ανθρώπων. Επίσης αποστέλλονται από τον Θεό για να ενισχύουν, να βοηθήσουν ή να σώσουν ατομικά ή ομαδικά τους ανθρώπους που έχουν ανάγκη. Γενικά, είναι λειτουργοί της Θείας Πρόνοιας και στις εμφανίσεις τους, όταν ποτέ συμβεί (Αγγελοφάνειες) προσλαμβάνουν ανθρώπινη μορφή, ανδρική ή νεανική. Έτσι εμφανιζόταν ο Αρχάγγελος Μιχαήλ (στην εποχή κυρίως της Π. Διαθήκης) και ο Αρχάγγελος Γαβριήλ (στην εποχή της Κ. Διαθήκης).
H Εκκλησία μας κατεδίκασε τη λατρευτική τους προσκύνηση και τιμάει τους Αγγέλους όπως και τους Αγίους:
α. Με γιορτές προς τιμή τους.
β. Αφιερώνοντας τη Δευτέρα κάθε εβδομάδας υμνολογικό σ᾿ αυτούς.
γ. Βγάζοντας μερίδα «εις τιμήν και μνήμην τους» και μάλιστα αμέσως μετά τη μερίδα της Παναγίας.
δ. Με την ειδική ευχή του Αποδείπνου «Εις φύλακα ΄Αγγελον», τον Παρακλητικό Κανόνα στον φύλακα ΄Αγγελο και άλλον ένα στους αγίους Αγγέλους.
Με αυτούς τους τρόπους δίδεται αφορμή στους πιστούς να ζητούν τη βοήθεια και τη μεσιτεία τους.
3. Ο Τίμιος Πρόδρομος
«Ένας είναι ο Κύριος, δεύτερη ᾿ναι η Παναγιά, τρίτος ειν᾿ ο Πρόδρομος». Ό άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος ακολουθεί μόνο την Παναγία και βρίσκεται πάνω από κάθε άλλο ΄Αγιο της Εκκλησίας μας, σύμφωνα με το λόγο του Κυρίου «…ουκ εγήγερται εν γεννητοίς γυναικών μείζων Ιωάννου του Βαπτιστού» (Ματ. ια, 110).
α. Αναγνωρίζεται ως ο μεγαλύτερος των Προφητών, όπως αναφέρεται στο Απολυτίκιό του.
β. Υπήρξε Πρόδρομος του Κυρίου και προετοίμασε ζωντανούς και νεκρούς, όπως πάλι αναφέρεται στο Απολυτίκιό του, για να δεχθούν τον Χριστό.
γ. Ονομάστηκε και Βαπτιστής του λαού και του Χριστού στον Ιορδάνη ποταμό.
δ. Υπήρξε και Μάρτυρας, γιατί αποκεφαλίστηκε επισφραγίζοντας το έργο του με το αίμα του.
ε. Εικονίζεται στα εικονοστάσια των Ναών (τέμπλο), κατά κανόνα αριστερά του Κυρίου.
στ. Η Εκκλησία βγάζει ειδική μερίδα στην Αγία Πρόθεση στο όνομά του.
ζ. Κάθε Τρίτη είναι υμνολογικά αφιερωμένη στη μνήμη του.
η. Τιμάται η μνήμη του έξι φορές το χρόνο:
(1) 7 Ιανουαρίου – Σύναξη
(2) 24 Φεβρουαρίου – α΄ και β΄ εύρεση της τιμίας Κεφαλής του
(3) 25 Μαΐου – γ΄ εύρεση της τιμίας Κεφαλής του
(4) 24 Ιουνίου – Γενέθλια
(5) 29 Αυγούστου – Αποτομή τιμίας Κεφαλής του
(6) 23 Σεπτεμβρίου – Σύλληψη.
4. ΄Αγιοι Απόστολοι
Οι ΄Αγιοι Απόστολοι εξελέγησαν από τον Κύριο και Τον υπηρέτησαν μέχρι θανάτου. Έγιναν φορείς της εν Χριστώ αποκαλύψεως, φωτίστηκαν από το ΄Αγιο Πνεύμα με όλα τα Χαρίσματα και αποτελούν τα θεμέλια της Εκκλησίας, η όποια γι᾿ αυτό καλείται και «Αποστολική». Θεωρούνται ανώτεροι όλων των άλλων Αγίων.
Εκτός από τους δώδεκα Αποστόλους που αποτέλεσαν τον στενό κύκλο των Μαθητών Του, ο Χριστός διάλεξε και άλλους εβδομήκοντα οι οποίοι συμπλήρωναν το έργο των δώδεκα.
Η Εκκλησία τους τιμά τον καθένα σε ιδιαίτερη ημερομηνία του έτους αλλά και όλους μαζί, τους δώδεκα, στη Σύναξη των Αγίων Αποστόλων στις 30 Ιουνίου. Και τους Εβδομήκοντα στη Σύναξη των Εβδομήκοντα στις 4 Ιανουαρίου.
Έχει αφιερώσει υμνολογικό την ημέρα Πέμπτη της εβδομάδας για να τιμήσει αυτούς για το μεγάλο έργο τους, ενώ εξάγει ιδιαίτερη μερίδα στην Ιερά Πρόθεση για τους δώδεκα και εβδομήκοντα.
5. Αποστολικοί Πατέρες
Αποστολικοί λέγονται οι Πατέρες που αποτέλεσαν την πρώτη μεταποστολική γενιά στην κορυφή της Εκκλησιαστικής Ιεραρχίας. Υπήρξαν Μαθητές των Αποστόλων, συνοδοί, αυτόπτες και αυτήκοοι των Αποστόλων.
Τα γραπτά τους έργα έχουν μεγάλο κύρος, γιατί γράφτηκαν στους χρόνους αμέσως μετά τους Αποστόλους και διατηρούν πολλές Αποστολικές παραδόσεις.
Οι σημαντικότεροι από αυτούς είναι:
– ΄Αγιος Κλήμης, επίσκοπος Ρώμης
– ΄Αγιος Ιγνάτιος, επίσκοπος Αντιοχείας
– ΄Αγιος Πολύκαρπος, επίσκοπος Σμύρνης
– O Ερμάς, που έγραψε το έργο «Ποιμήν», και ο Παπίας, που έγραψε το έργον «Λογίων Κυριακών Εξηγήσεις».
6. Οι Ισαπόστολοι
Τον τίτλο του Ισαποστόλου η Εκκλησία τον απένειμε σε Αγίους που αφιέρωσαν τη ζωή τους στη διάδοση του Χριστιανισμού.
Τέτοιοι Ισαπόστολοι είναι:
– Η Αγία Φωτεινή η Σαμαρείτιδα (26 Φεβρουαρίου και Ε΄ Κυριακή από του Πάσχα)
– Η Αγία Μαγδαληνή η Μυροφόρα (22 Ιουλίου)
– Οι ΄Αγιοι Θεόστεπτοι Βασιλείς Κωνσταντίνος και Ελένη (21 Μαΐου)
– Η Αγία Θέκλα (24 Σεπτεμβρίου)
– Οι Θεσσαλονικείς Φωτιστές των Σλάβων Κύριλλος και Μεθόδιος (11 Μαΐου)
– O ΄Αγιος Κοσμάς ο Αιτωλός (24 Αυγούστου)
– H Αγία Νίνα της Γεωργίας
– O ΄Αγιος Βλαδίμηρος Βασιλιάς των Ρώσων
– H Αγία Όλγα κ.ά.
7. Οι Ιεράρχες – Πατέρες της Εκκλησίας
Πατέρες της Εκκλησίας ονομάζονται όσοι από τους κληρικούς της Εκκλησίας, κυρίως Επίσκοποι, διακρίθηκαν για:
– την αγιότητα του βίου τους, ακολουθώντας πιστά τα ίχνη Χριστού.
– την Ορθόδοξη διδασκαλία τους. Συστηματικά και ορθά ερμήνευσαν και εδίδαξαν την Αγία Γραφή.
– την κοινή αναγνώρισή τους από το πλήρωμα της Εκκλησίας.
Οι περισσότεροι από αυτούς έλαβαν μέρος στις Οικουμενικές ή Τοπικές Συνόδους, αγωνίστηκαν σθεναρά εναντίον των αιρέσεων και πρωτοστάτησαν στον αγώνα υπέρ της Ορθοδοξίας. Αυτοί συστηματοποίησαν τη διδασκαλία της Εκκλησίας με τους Όρους (δογματικές αποφάσεις) των Οικουμενικών και Τοπικών Συνόδων, καθώς και με τους Κανόνες των συγγραμμάτων τους.
8. Οι ΄Αγιοι Μάρτυρες
Οι Χριστιανοί που διώχτηκαν και βασανίστηκαν για την πίστη τους στον Χριστό και τελικά μαρτύρησαν, ονομάζονται Μάρτυρες.
Το μαρτύριο που είναι αποτέλεσμα ομολογίας της πίστεως στον Χριστό και την Ορθοδοξία είναι εθελούσια μίμηση του πάθους του Χριστού. Από την πρώτη Εκκλησία θεωρήθηκε ως βάπτισμα, «βάπτισμα δι᾿ αίματος» και μάλιστα ανώτερο από το βάπτισμα «δι᾿ ύδατος». Το μαρτύριο, όταν ο μάρτυρας έχει τις απαραίτητες προϋποθέσεις σωτηρίας, παρέχει πλήρη άφεση των αμαρτιών.
Μέγα νέφος Μαρτύρων δημιουργήθηκε στους τρεις πρώτους αιώνες του Χριστιανισμού από τους διωγμούς των Ρωμαίων Αυτοκρατόρων, οι οποίοι με δαιμονική μανία εκκίνησαν τον ένα διωγμό μετά τον άλλο εναντίον των Χριστιανών, φέροντες τα αντίθετα ακριβώς αποτελέσματα.
Οι Μάρτυρες διακρίνονται σε:
α. Μεγαλομάρτυρες (λόγω αντοχής και διαρκείας των βασανιστηρίων, λαϊκοί ή κληρικοί).
β. Ιερομάρτυρες (όσοι ήσαν ιερωμένοι).
γ. Οσιομάρτυρες και Οσιοπαρθενομάρτυρες (άνδρες ή γυναίκες μοναχοί ή ασκητές).
δ. Μάρτυρες (οι λαϊκοί).
ε. Παρθενομάρτυρες (οι νέες που ζούσαν στον κόσμο).
στ. Νεομάρτυρες (λαϊκοί και κληρικοί που μαρτύρησαν στην περίοδο της Τουρκοκρατίας, μετά από αυτή και όσοι θα μαρτυρούν μέχρι της συντέλειας του κόσμου).
9. Οι Ομολογητές
Όσοι ομολόγησαν τον Χριστό, αλλά δεν μαρτύρησαν – είτε γιατί οι διώκτες τους δεν τους βασάνισαν τόσο ώστε να αποθάνουν, είτε γιατί έπαυσαν τη δίωξή τους και απέθαναν τελικά με φυσικό θάνατο – ονομάζονται Ομολογητές.
Η Εκκλησία τιμάει τους Ομολογητές βασιζόμενη στη διαβεβαίωση του Κυρίου «Πας όστις ομολογήσει εν εμοί έμπροσθεν των ανθρώπων, ομολογήσω καγώ εν αυτώ έμπροσθεν του Πατρός μου» (Ματθ. ι΄, 32).
10. Οι Απολογητές
Ο Χριστιανισμός με την εμφάνιση του ανατάραξε τους θεσμούς της εποχής του και γι᾿ αυτό θεωρήθηκε «Ιουδαίοις μεν σκάνδαλον, Έλλησι δε μωρία…» (Α΄ Κορ. α΄, 23) και κατηγορήθηκε και διώχθηκε.
Όσοι υπερασπίστηκαν θεωρητικά τον Χριστιανισμό και προέβαλλαν την αλήθεια του μπροστά σε Αυτοκράτορες και γενικότερα μπρος στην πολιτική ρωμαϊκή εξουσία ή μπρος στην ιουδαϊκή ιεραρχία ονομάστηκαν Απολογητές. Μετά τους Απολογητές των πρώτων αιώνων, Απολογητές εμφανίστηκαν και μετά την εξάπλωση του Μωαμεθανισμού και ανέζησαν στους νεώτερους χρόνους προς απόκρουση των αθεϊστικών κηρυγμάτων.
Οι πιο γνωστοί Απολογητές των πρώτων αιώνων ήσαν οι Αθηναίοι Κοδράτος, Αθηναγόρας και Αριστείδης, ο Παλαιστίνος Ιουστίνος ο φιλόσοφος και μάρτυς, Κλήμης ο Αλεξανδρεύς, Ωριγένης και οι Αφρικανοί Λατίνοι Τερτυλλιανός και Κυπριανός. Μετά τους διωγμούς απολογητικά έργα συνέγραψαν οι μεγάλοι θεολόγοι Πατέρες του Δ΄ και Ε΄ αιώνα.
11. Οι Όσιοι
Μετά το τέλος των διωγμών επεκράτησε η άποψη ότι η ενάρετη ζωή εν Χριστώ είναι ισάξια με τον μαρτυρικό θάνατο. Έτσι, εφαρμόζοντες το λόγιο «διό εξέλθετε εκ μέσου αυτών και αφορίσθητε (αποχωριστείτε)» (Β΄ Κορ. στ΄, 17), πολλοί εγκατέλειπαν τον κόσμο και αφιερώθηκαν στον Χριστό εξ ολοκλήρου. Αυτό θεωρήθηκε «μαρτύριο της συνειδήσεως» και εξομοιώθηκε με το «μαρτύριον του αίματος». «Μάρτυρες τη βουλήσει άνευ μαστίγων και διωγμών» (Μέγας Βασίλειος).
Αυτοί είναι οι Μοναχοί, οι Ασκητές και οι Αναχωρητές, που έζησαν ή σε Κοινόβια Μοναστήρια ή σε σπηλιές. Αποτέλεσμα της αυστηρής και ασκητικής αυτής ζωής είναι η κάθαρση, ο φωτισμός και η χαρίτωσή τους με τις δωρεές του Αγίου Πνεύματος. Η προσφορά τους προς τον κόσμο με τις δεήσεις τους υπέρ του σύμπαντος κόσμου, τις ποικίλες θαυματουργικές επεμβάσεις τους, τις θεόπνευστες συγγραφές τους, τις οποίες και σήμερα απολαμβάνουμε, και τους ποικίλους αγώνες τους υπέρ της Ορθοδοξίας, οδήγησε την Εκκλησία στην αναγνώριση τους ως εμπροσθοφυλακής του Σώματός της κατά των εχθρών της πίστεως και τους τιμάει ως Οσίους και Θεοφόρους Πατέρες.
Μερικοί από τους επιφανέστερους Οσίους είναι ο Μ. Αντώνιος, ο Παχώμιος, Σάββας ο Ηγιασμένος, ο Ευθύμιος, Θεοδόσιος ο Κοινοβιάρχης, Μακάριος ο Αιγύπτιος, Αθανάσιος ο Αθωνίτης κ.λπ.
12. Οι Δίκαιοι
Όλοι όσοι έζησαν προ Χριστού σύμφωνα με τον θείο Νόμο και με την ελπίδα της ελεύσεως του Μεσσία: Προπάτορες, Θεοπάτορες, Προφήτες, Πατριάρχες, Βασιλείς κ.λπ. λέγονται Δίκαιοι (δηλαδή ΄Αγιοι προ Χριστού).
1. Όλοι μας πρέπει να εορτάζουμε τη μνήμη του Αγίου μας και όχι τα γενέθλιά μας. (Η Αγία μας Εκκλησία καθόρισε να τελούνται τρία μόνον γενέθλια: του Χριστού, της Παναγίας και του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου). Εμείς οι Ορθόδοξοι τιμούμε τον ΄Αγιό μας, τον έχουμε προστάτη, μεσίτη και βοηθό και αγωνιζόμαστε να Τον μιμηθούμε, ζώντας με κέντρο πάντοτε τον Θεάνθρωπο Χριστό, δηλ. ζούμε θεανθρωποκεντρικά. Οι Παπικοί ζουν με κέντρο τον άνθρωπο, δηλαδή ανθρωποκεντρικά (εξ ου και ο εορτασμός των γενεθλίων), ενώ οι Προτεστάντες (Ευαγγελικοί, Πεντηκοστιανοί κ.λπ.) εορτάζουν τα γενέθλια επειδή δεν έχουν Αγίους. Η συνήθεια λοιπόν εορτασμού των γενεθλίων ήλθε από τη Δύση και είναι αντορθόδοξη.
2. Στην Κύπρο προ της εισβολής είχαν καταγραφεί σε βιβλίο οι Ναοί, Παρεκκλήσια, εξωκλήσια κ.λπ. της νήσου και οι ΄Αγιοι στους οποίους ήσαν αφιερωμένοι. Την πρώτη θέση κατείχε η Παναγία.
3. Αρχάγγελος ήταν και ο Εωσφόρος με το τάγμα των Αγγέλων του. Λόγω όμως της αλαζονείας και του εγωισμού του θέλησε να γίνει Θεός, με αποτέλεσμα την πτώση του και τη μετάπτωση των Αγγέλων σε πονηρά και κακοποιά πνεύματα, σε Διάβολο και Δαίμονες. Από τότε αντιμάχονται τον Θεό και επιδιώκουν και την απομάκρυνση του ανθρώπου από το νόμο Του. Τον παρασύρουν στην αποστασία, την απώλεια, την κόλαση, «εις το πυρ το αιώνιον το ητοιμασμένον τω διαβόλω και τοις αγγέλοις αυτού» (Ματθ. κε΄, 41).
π. Γεώργιος Κουγιουμτζόγλου – Οἱ Ἅγιοι τῆς Ἐκκλησίας
Ἀπὸ τὸ βιβλίο «Λατρευτικὸ Ἐγχειρίδιο»
Like this: