“Μα όλοι κάνουμε αμαρτίες.” Πως απαντάει το Ευαγγέλιο της Κυριακής.

Διαβάζοντας ανάποδα…

Καθημερινά ακούμε από τους άλλους, αλλά και διατεινόμαστε και εμείς οι ίδιοι ότι “όλοι μας κάνουμε αμαρτίες.” Άραγε η φράση αυτή ταιριάζει περισσότερο στον Φαρισαίο της  Ευαγγελικής μας περικοπής ή στον τελώνη;

Πριν απαντήσουμε ας δούμε γρήγορα τι ήταν, ή μάλλον τι αντιπροσώπευαν αυτοί οι άνθρωποι. Οι Φαρισαίοι ήταν μια ομάδα ειδικών που εκπροσωπούσε τον Ιουδαικό Νόμο. Πιστοί και προσηλωμένοι, τηρούσαν αυστηρά τις παραδόσεις και τους τύπους. Οι αντιλήψεις τους ήταν πιο κοντά σε αυτές της Παλαιάς Διαθήκης, θεωρούσαν ότι είναι ανώτεροι από τους υπόλοιπους και ασκούσαν ισχυρή επιρροή στη κοινωνία του Ισραήλ. Στις ημέρες του Χριστού διέκρινε αυτή την τάξη ο άκαιρος ζήλος, η τυπολατρία, η εμπάθεια, η πίστη σε ανθρώπινες ψευδοσυντηρητικές παραδόσεις, οι οποίες στη συνείδηση τους είχαν υποκαταστήσει το νόμο της Γραφής, και κυρίως η οίηση και η υποκρισία. Στο λαό επιβλήθηκαν ως πρόσωπα απλησίαστης και φοβερής αγιότητας· ως ταμπού.

Οι τελώνες  της αρχαιότητας ήταν ιδιώτες, οι οποίοι αγόραζαν τους φόρους από το δημόσιο διά μέσου πλειοδοτικής δημοπρασίας. Επειδή δε οι τελώνες ανταγωνίζονταν κατά τις δημοπρασίες και οι προσφορές των ανέρχονταν σε υπέρογκα ποσά, η πίεση επί των φορολογουμένων γινόταν πολύ μεγαλύτερη. Η απανθρωπιά των τελωνών κατά τις εισπράξεις υπήρξε παροιμιώδης. Ο σύγχρονος των Αποστόλων Φίλων διηγείται ότι στις ημέρες του μερικοί τελώνες κατά την είσπραξη του κεφαλικού φόρου βρήκαν ορισμένους από τους φορολογουμένους ήδη νεκρούς. Άνοιξαν τους τάφους τους, έβγαλαν τα νεκρά σώματα και τα μαστίγωναν δημόσια. Η υπόληψη που είχαν στο λαό οι τελώνες ήταν η χείριστη. Ολόκληρη η αρχαιότητα κατέτασσε τους τελώνες στο μαύρο πίνακα των ανθρώπων που ασκούν άτιμα και άξια ντροπής επαγγέλματα.

Ο Φαρισαίος λοιπόν της Ευαγγελικής Περικοπής, με τον τρόπο που εισέρχεται στον ναό για να προσευχηθεί, μας αποκαλύπτει ολόκληρο τον εσωτερικό ψυχικό του κόσμο. Τον βλέπουμε με υπεροψία να έχει απόλυτη εμπιστοσύνη στον εαυτό του και στις δήθεν καλές του πράξεις. Γι’ αυτό θεωρεί τον εαυτό του ως τον μεγαλύτερο άγιο.΄Έφθασε δηλαδή σε μιαν αυτοδικαίωση του εαυτού του. Θεωρεί τον εαυτό του εντελώς διαφορετικό από τους άλλους. Δίπλα στον Φαρισαίο βρίσκεται ο Τελώνης, που με τη συνεχή ταπεινή του προσευχή και με την όλη συμπεριφορά του μέσα στον ναό μας δείχνει τον μεγάλο του σεβασμό στον Θεό, μας δείχνει τη μεγάλη του πίστη, μας δείχνει την αναξιότητά του και την πλήρη συναίσθηση των αμαρτιών του. Ο Τελώνης δεν ασχολείται με τη συμπεριφορά και τις αμαρτίες των άλλων ανθρώπων. Παραμένει προσηλωμένος στην αυτοκριτική του εαυτού του. Για τους άλλους προσεύχεται καλοπροαίρετα και τους θεωρεί καλύτερούς του ενώπιον του Θεού. Έτσι δείχνει να ζει στην κατάσταση της ταπείνωσης και της απλότητας, που οδηγείται με την χάριν του Θεού στην καταξίωση, στη δικαίωση δηλαδή από τον Θεό.

Ας έρθουμε όμως στο σήμερα. Η φράση “μα όλοι κάνουμε αμαρτίες”, δείχνει μία φαρισαική αποδοχή μίας αρρωστημένης πραγματικότητας μέσα από τη οποία προσπαθούμε να δικαιωθούμε μπροστά στον Θεό, όταν βέβαια Τον έχουμε ανάγκη. Είναι μία αντιστροφή της “καλής” κατάστασης του Φαρισαίου της εποχής εκείνης που δείχνει και τον βαθμό διαστρέβλωσης της πραγματικότητας μας. Σήμερα αγωνιζόμαστε να αποδείξουμε πως δεν κάνουμε κάτι ιδιαίτερα κακό, αφού και όλοι οι άλλοι το κάνουν.  Δεν αδικούμε ιδιαίτερα τους άλλους, αφού και η αδικία αποτελεί μέρος της ανταγωνιστικότητας και της προσπάθειας ανόδου. Δεν λέμε τόσο σοβαρά ψέματα, αφού ανακαλύψαμε και τον όρο “κατά συνθήκη” ψέματα, στα οποία αναγκαζόμαστε να καταφύγουμε επειδή οι καταστάσεις της ζωής μας οδηγούν εκεί. Δεν παντρευόμαστε, αλλά συζούμε, αφού όλα τα μοντέρνα νέα ζευγάρια αυτό κάνουν.  Κλέβουμε την εφορία και το κράτος, γιατί αυτό σημαίνει να είναι κάποιος έξυπνος και “καταφερτζής”. Απατάμε τους/τις συζύγους μας αφού και άλλοι το κάνουν. Δεν αντιστεκόμαστε στα πονηρά θεάματα αφού δεν ενοχλούμε κανέναν με αυτό (άσχετα αν μετατρέπεται σιγά σιγά σε εθισμό και σε ψυχοπαθολογική κατάσταση).

Θα μπορούσα να συνεχίσω να απαριθμώ πολλά ακόμα “δεν..” αλλά ο σκοπός δεν είναι η απαρίθμηση των διαστροφιών της υπαρξιακής μας πραγματικότητας. Είναι η συνειδητοποίηση ότι επιλέγουμε τον φαρισαίο από τον τελώνη. Επιλέγουμε συνειδητά να κλείνουμε τα μάτια μας στο λάθος και να μετατρέπουμε το ανώμαλο σε ομαλό γενικεύοντας ότι “όλοι το κάνουν”.

Όχι, δεν ήταν καλύτερος ο τελώνης από τον φαρισαίο. Ήταν πολύ χειρότερος ως προς τις πράξεις του. Ήταν όμως αυθεντικός και αληθινός. Όταν εξομολογήθηκε στον Θεό καταλάβαινε κάθε στιγμή την αμαρτωλότητα του. Και αυτό αποτέλεσε και την απαρχή της μετανοίας του.

Από σήμερα ξεκινάει το Τριώδιο. Μία περίοδος τριών εβδομάδων όπου θα πρέπει να προετοιμάσουμε το μυαλό μας για την περίοδο της Σαρακοστής που έρχεται. Με την έναρξη της Σαρακοστής το σώμα μας θα αναλάβει τα ηνία της προετοιμασίας για τέσσερις εβδομάδες προκειμένου να υποδεχθούμε τα Άγια Πάθη και την Ανάσταση, ώστε φτάνοντας στην Μεγάλη Εβδομάδα να ζήσει το Πνεύμα μας και η καρδιά μας κεκαθαρμένα το απόλυτο μυστήριο της οικονομίας του Θεού.

Ας αποφάσισουμε από σήμερα να γίνουμε όλοι Τελώνες.

Καλό τριώδιο!

π. Ιωάννης Ψωμάς