Καλή Σαρακοστή!

Μία ημέρα πριν την έναρξη μίας ακόμα Σαρακοστής και η σύγχρονη πραγματικότητα που ζούμε την εξωβελίζει ως μία παράδοση των προπατόρων μας ή ως μία ακόμα καταπιεστική περίοδο κατά την διάρκεια της οποίας οφείλουμε να απέχουμε από αυτά που ικανοποιούν το σώμα μας. Είναι όμως έτσι, ή μήπως πρόκειται για την πιο ευλογημένη περίοδο του έτους; Πριν προχωρήσουμε στην ανάλυση ας δούμε πως ξεκίνησε και τι γινόταν στα πρώτα χριστιανικά χρόνια.

Μέχρι τον 4ο αιώνα μ.Χ και την εδραίωση του Χριστιανισμού από τον Μέγα Κωνσταντίνο, η περίοδος των 40 ημερών νηστείας δεν υπήρχε. Πατερικές μαρτυρίες και θεολογικές έρευνες έχουν δείξει ότι η Σαρακοστή αποτελεί την εξέλιξη και επιμήκυνση των παρακάτω περιόδων:

• μίας εβδομάδας, που αργότερα θα ονομαστεί Μεγάλη Εβδομάδα, που ξεκινούσε την Δευτέρα πρό του Πάσχα.
• μίας περίοδου τριών εβδομάδων (θεσμοθετημένη στη Ρώμη), που περιελάμβανε και την Μεγάλη Εβδομάδα, και
• μίας περιόδου 6 εβδομάδων, 40 δηλαδή ημερών προετοιμασίας για τους κατηχούμενους που ήθελαν να βαπτισθούν το Πάσχα και που συμβόλιζε την περίοδο των 40 ημερών του Κυρίου μας στην έρημο.

Γενικότερα δεν μπορούμε να μιλάμε για μία και μοναδική προέλευση της Αγίας Τεσσαρακοστής στα πρώτα χριστιανικά χρόνια. Η περίοδος αυτή μετατρέπεται σε μία κοινή λατρευτική πρακτική για όλους τους χριστιανούς μετά την Α’ Οικουμενική Σύνοδο στην Νίκαια.

Ανεξάρτητα από την προέλευση της και την καθιέρωσης της στην λατρευτική ζωή της Εκκλησίας, πρόκειται για μία περίοδο έντονης δοκιμασίας που αποτελεί ταυτόχρονα προυπόθεση αλλά και οδό ψυχικής και σωματικής κάθαρσης με σκοπό την προετοιμασία μας για την προσωπική μας συμμετοχή στα πάθη του Κυρίου και στην Ανάσταση Του. Πρόκειται για την εθελούσια και αυτόβουλη μίμηση της ζωής του Χριστού που οδηγεί στην Ανάσταση μέσω του Σταυρού. Ο Χριστός μας ανεβαίνοντας στον Σταυρό μας καλεί να τον ακολουθήσουμε ώστε μαζί Του να ανέβουμε στον Πατέρα μας.

Δυστυχώς σήμερα η νηστεία της Σαρακοστής έχει αποκτήσει μία νομικίστικη έννοια που αποκρύπτει από τον άνθρωπο την ομορφιά και την ευλογία του αγώνα. Ενός αγώνα που αποφασίζουμε να κάνουμε προς θεραπεία του εαυτού μας, κοιτάζοντας όμως πάντα τον Χριστό. Γιατί άραγε η Εκκλησία μας ζητάει την αποχή, μία αποχή που δεν περιλαμβάνει μόνο τις γευστικές απολαύσεις, αλλά και τις ψυχικές και πνευματικές εκδηλώσεις που μοναδικό σκοπό έχουν την ικανοποποίηση του εγωισμού μας; Μέσα από την εθελούσια και αγόγγιστη συμμετοχή μας σε αυτή την δοκιμασία μαθαίνουμε, εκπαιδεύουμε τον εγωκεντρικό εαυτό μας να απέχει, να αποφεύγει όλα εκείνα που του δίνουν μία προσωρινή και εφήμερη ικανοποίηση, ώστε να μπορέσει αργότερα να ανθίσταται σε όλες εκείνες τις προκλήσεις (ψυχικές, πνευματικές και σωματικές) που τον καθιστούν έρμαιο των παθών του.

Και η έναρξη της νηστείας δεν είναι η αποφυγή των πλούσιων εδεσμάτων όπως λανθασμένα νομίζουμε. Η πρώτη ακολουθία της Εκκλησίας μας που αποτελεί και το εναρκτήριο σάλπισμα της Σαρακοστής είναι ο Εσπερινός της Συγχώρεσης. Με αυτή την ακολουθία έχει καθιερωθεί η ευλογημένη συνήθεια όπου οι Χριστιανοί ζητάνε προσωπικά συγχώρεση μεταξύ τους, πριν ακόμα μπούμε στο ευλογημένο στάδιο του αγώνα.

Γιατί αποδεχόμαστε ότι πρέπει να αγωνιστούμε προκειμένου να σπουδάσουμε, να βρούμε εργασία, να ανελιχθούμε στην ιεραρχία του επαγγέλματος μας, να πλουτήσουμε, και δεν μπορούμε να καταλάβουμε ότι κατά όμοιο τρόπο οφείλουμε να αγωνιστούμε όχι για να γίνουμε απλά καλύτεροι άνθρωποι αλλά για να ενωθούμε με τον Δημιουργό μας; Γιατί δεχόμαστε τους ανθρώπινους κανόνες που θα μας οδηγήσουν στην απόκτηση όλων των προαναφερόμενων αγαθών της εδώ ζωής μας, και αρνούμαστε πεισματικά να αποδεχτούμε τους ευλογημένους κανόνες που ίδιος ο Χριστός μας έδωσε ως φάρμακο θεραπείας και που θα μας εξασφαλίσουν την Βασιλεία Του όχι σε μία επόμενη, άγνωστη ζωή, αλλά μυστηριακά στην σημερινή μας καθημερινότητα και πραγματικότητα; Μία Βασιλεία που εκφράζεται με την ειρήνη και την χαρά μέσα μας και στους γύρω μας. Άλλωστε η απόκτηση όλων αυτών των αγαθών και η ικανοποίηση των εγωιστικών μας ορέξεων σε αυτή την ηρεμία και εσωτερική χαρά αποσκοπεί, με λανθασμένο και παταγωδώς αποτυχημένο τρόπο.

Προκειμένου να βοηθηθούμε στην περίοδο αυτή, η λατρευτική ζωή της Εκκλησίας αυξάνεται και ενισχύεται με τις Προηγιασμένες Θείες Λειτουργίες, του Κατανυκτικούς Εσπερινούς, τους Χαιρετισμούς στη Παναγία μας , τις ακολουθίες του Μεγάλου Απόδειπνου. Δημιουργεί δηλαδή το περιβάλλον μέσα από το οποίο θα μπορέσουμε να ενισχυθούμε ψυχικά και πνευματικά, ώστε παριστάμενοι φυσικά να γευόμαστε τους ευλογημένους καρπούς της επικοινωνίας μας με τον Θεό Πατέρα μας, με την Παναγία μας, με τους Αγίους της Εκκλησίας μας. Ας προετοιμαστούμε όλοι μας να γευτούμε αυτή την μεγάλη χαρά που μας προσφέρεται με τόση αγάπη. Ας κουραστούμε για να δράξουμε τους μεθυστικούς καρπούς της αγάπης του Χριστού.

Καλή και ευλογημένη Αγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστή.

π. Ιωάννης Ψωμάς