Φτάσαμε επιτέλους, αγαπητοί αδελφοί, στην αρχή της Αγίας και Μεγάλης Σαρακοστής. Ξεκινώντας απόψε, ανοίγει μπροστά μας μια περίοδος σαράντα ημερών, κατά την οποία αναμένεται να προετοιμαστούμε, με πράξεις συγχώρεσης και ελεημοσύνης, προσευχής και νηστείας, για τον εορτασμό των τρομερών μυστηρίων του Πάθους και της Ανάστασης του Κυρίου μας.
Στον σημερινό εσπερινό, μετά τη απαγγελία του «Φῶς ιλαρόν», οι βασιλικές πύλες θα κλείσουν. Δεν θα ανοίξουν ξανά, αλλά θα παραμείνουν κλειστές μέχρι να ακούσουμε αυτή τη χαρούμενη φωνή στην αγρυπνία της Πασχάλιας Κυριακής, προσκαλώντας μας να “Δεύτε λάβετε Φως”. Μεταξύ αυτών των δύο λειτουργικών στιγμών μπορεί κανείς να βρει την έννοια της Αγίας Σαρακοστής: αυτή είναι μια περίοδος “κλειστών θυρών”, μιας περιόδου απέλασης, αποκλεισμού, – μιας περιόδου σκοταδιού, μιας παραμονής μέσα σε μια μακρά νύχτα.
Φανταστείτε, αγαπητοί μου αδελφοί, ένας άνθρωπος που ποτέ δεν είχε βιώσει κανένα σκοτάδι, ένας άνθρωπο που ποτέ δεν είχε δει ένα ηλιοβασίλεμα. Και τώρα προσπαθήστε να φανταστείτε, τι φόβο και άγχος ένας τέτοιος άνθρωπος πρέπει να αισθανόταν, όταν για πρώτη φορά, το η νύχτα πλησίασε. Ο ήλιος κρύβεται και για πρώτη φορά γνωρίζει ο άνθρωπος βιώνει το σκοτάδι της νύχτας. Αυτός ο άνθρωπος, η παράδοση μας λέει, ήταν ο Αδάμ. Ο Αδάμ, ο οποίος, όσο ήταν στον Παράδεισο, γνώριζε ότι δεν υπήρχε σκοτάδι, επειδή ήταν πάντα παρουσία του αληθινού Κυρίου, του Δημιουργού του φωτός. Κάποτε, όμως, οι πόρτες του Παράδεισου έκλεισαν και βρήκε τον εαυτό του εκδιωχθέν από την ευλογία, εξόριστος σε εκείνη την μακρινή γη που ήταν τώρα η κατάρα και η κληρονομιά του, μία καινούργια κατάσταση που συνέβη σε αυτόν όπου, μαζί με το πνευματικό φως, έχασε το φυσικό φως, όταν έπεσε το σκοτάδι.
Τι φοβερό φόβο, σας ρωτώ ξανά, πρέπει να έχει ο πρώτος άνθρωπος που αισθάνεται να βυθίζεται στην άβυσσο εκείνης της πρώτης νύχτας; Ήταν αυτό που τώρα θα είναι ο κόσμος; Αυτή η νύχτα θα ήταν για αυτόν ένα μόνιμο κράτος; Ναι και όχι. Ναι: γιατί από μια άποψη η ανθρωπότητα έχει από τότε “περπατήσει στο σκοτάδι” – και ολόκληρη η ανθρώπινη ζωή μας, όπως λέει στο Μεσονυκτικό, δεν είναι παρά μια μακρά νύχτα. Είναι αυτή τη νύχτα, τελικά, ότι η σημερινή ανάγνωση από τη Επιστολή του Αγίου Παύλου προς τους Ρωμαίους, δηλώνει ως “προσωρινή”. “Η νύχτα,” γράφει ο Άγιος Παύλος, “όπου να ’ναι φεύγει, και η μέρα κοντεύει να ’’ρθει” (Ρωμαίους, 13:12). Και Όχι: το βράδυ το διαδέχεται η ημέρα και την ημέρα το επόμενο βράδυ.
Μια μυστική παράδοση διατηρεί για μας την ιστορία μιας δεύτερης εξαπάτησης του Αδάμ. Μη γνωρίζοντας ο Αδάμ ότι εκείνη την πρώτη νύχτα θα μπορούσε πράγματι να επιτύχει ένα μία νέα ημέρα, έχοντας, δηλαδή, λάβει καμία υπόσχεση για μια νέα αυγή, ο Αδάμ πίστευε ότι ο ήλιος δεν θα ξαναγύριζε ποτέ. Βρίσκοντάς τον σε κατάσταση απόλυτης απελπισίας, ο Σατανάς τον πλησίασε, υποσχόμενος ότι θα φέρει το φως της ημέρας, αν ο Αδάμ και όλοι οι διάδοχοι του θα γίνουν υπηρέτες του. Ο Αδάμ συμφώνησε και έτσι συντάχθηκε μια συμφωνία, γραμμένη σε περγαμηνή ή, σύμφωνα με μια άλλη παραλλαγή, σε μια πέτρα, την οποία ο Αδάμ υπέγραψε (χειρόγραφον) με το δικό του αίμα κόβοντας τις παλάμες του. Ως ένδειξη ότι η φυλή του Αδάμ έχει συνυπογράψει τη σύμβαση αυτή με τον Σατανά για πάντα, κάθε «γιος» και «κόρη» του Αδάμ φέρει στις παλάμες του τα σημάδια αυτής της υπογραφής. Αυτή είναι η σύμβαση που ο Κύριος μας σκίζει σε κομμάτια, όπως ακούμε, για παράδειγμα, στην εικοστή τέταρτη δεύτερη στροφή του Ακάθιστου ύμνου:
Η χριστιανική ζωή παραμένει σε μια τέτοια νύχτα, αναγνωρίζοντας ότι η νύχτα αυτού του Κόσμου είναι παροδική και πεπερασμένη, ότι η ημέρα της Κυριαρχίας του Κυρίου, έστω και αν, έρχεται “ως κλέφτης μέσα στη νύχτα” για μας αποτελεί μια ανανεωμένη προσδοκία για το μέλλον. Όσο ο κόσμος ζει μέσα στη νύχτα για την οποία μίλησα, εμείς οι Χριστιανοί δεν μπορούμε ποτέ να γίνουμε αυτού του κόσμου, δεν μπορούμε ποτέ να είμαστε “στο σπίτι μας” αλλά στην εξορία μας. Είμαστε πάροικοι αλλά όχι κάτοικοι του κόσμου.
Αυτή η χριστιανική απαγκίστρωση από τον κόσμο, και όλα όσα αντιπροσωπεύει, πραγματοποιείται με την αποδοχή και εφαρμογή της ευλογημένης νηστείας. Η φυσική επιθυμία του ανθρώπου είναι φυσικά να τρώει. Όταν, λοιπόν, αρνούμαστε στον εαυτό μας το φαγητό που θα μπορούσαμε να έχουμε, στρέφουμε τον εαυτό μας ενάντια σε αυτή την επιθυμία και εναντίον της φύσης που την διαιωνίζει. Δηλώνουμε ότι δεν είμαστε συγγενικοί με την πεσμένη μας φύση, ότι υπάρχει κάτι περισσότερο σε εμάς από το ένστικτο της συντήρησης που συναντάμε στα ζώα, και το οποίο επιθυμεί να τροφοδοτηθεί και να διατηρηθεί. Τα πάντα στη φύση μας μοιάζουν να είναι αναγκαστικά: μπορούμε να απέχουμε από τρόφιμα ή ύπνο ή οτιδήποτε άλλο υπαγορεύει η φύση, αλλά μόνο για λίγο. Δεν επιλέγω να φάω, πρέπει να το κάνω. Η φύση εκφράζεται μέσω τέτοιων αναγκών. Αντίθετα, ένας άνθρωπος μπορεί και πρέπει, εάν θέλει να παραμείνει άνθρωπος, να ξεπεράσει τις απαραίτητες παρορμήσεις και επιταγές της φύσης για χάρη της ελευθερίας του. Ο άνθρωπος που τρώει το κάνει επειδή δεν μπορεί να κάνει διαφορετικά, αλλά ο άνθρωπος που επιλέγει η νηστεία το πράττει από τη δική του βούληση.
Προσφέρω αυτά τα τελευταία σχόλια στη νηστεία ελπίζοντας ότι θα σας βοηθήσουν να δείτε ότι η νηστεία είναι πράξη ελευθερίας και όχι καταναγκασμού. Αυτό που χάσαμε στον Παράδεισο δεν είναι τίποτα άλλο από αυτή την ίδια την ελευθερία – αυτό γίνεται σαφές με την προσοχή στα “αναθέματα» που ακολουθούν την πτώση μας: τους πόνους της γέννας για τη γυναίκα και τις κοπιώδεις εργασίες για τον άνθρωπο (π. Γένεση , 3). Με άλλα λόγια, αυτό στο οποίο καταδικάστηκε η ανθρωπότητα είναι μια ζωή καταναγκασμού. Η θεραπεία για την πεσμένη μας κατάσταση δεν θα πραγματοποιηθεί μέχρι την κοινή ανάστασή μας. Μόνο υπό το φως της ανάστασης του Χριστού βλέπουμε το σώμα Του να απελευθερώνεται από τέτοιους φυσικούς καταναγκασμούς: το Σώμα Του είναι ένα σώμα που μπορεί να φάει, αλλά δεν χρειάζεται να το κάνει. Ως πρόγονος αυτής της εσχατολογικής ελευθερίας, η Εκκλησία μας προσφέρει αυτό που θα μπορούσαμε να αποκαλούμε «ασκήσεις στην ελευθερία»: τα δώρα της νηστείας, της διατήρησης της επαγρύπνησης, της γενναιότητας. Είθε ο Χριστός ο Κύριός μας να μας δώσει σε όλους ότι μέσω αυτών των δώρων θα δοθεί και η βασιλεία Του. Αμήν
Το παραπάνω κείμενο αποτελέι ελεύθερη μετάφραση από τα αγγλικά του π. Παντελεήμονα Μανουσσάκη.
Ενορία Αγίου Νικολάου - Parochie Heilige Nicolaas - Parish of Saint Nicolas 
Φτάσαμε επιτέλους, αγαπητοί αδελφοί, στην αρχή της Αγίας και Μεγάλης Σαρακοστής. Ξεκινώντας απόψε, ανοίγει μπροστά μας μια περίοδος σαράντα ημερών, κατά την οποία αναμένεται να προετοιμαστούμε, με πράξεις συγχώρεσης και ελεημοσύνης, προσευχής και νηστείας, για τον εορτασμό των τρομερών μυστηρίων του Πάθους και της Ανάστασης του Κυρίου μας.
Στον σημερινό εσπερινό, μετά τη απαγγελία του «Φῶς ιλαρόν», οι βασιλικές πύλες θα κλείσουν. Δεν θα ανοίξουν ξανά, αλλά θα παραμείνουν κλειστές μέχρι να ακούσουμε αυτή τη χαρούμενη φωνή στην αγρυπνία της Πασχάλιας Κυριακής, προσκαλώντας μας να “Δεύτε λάβετε Φως”. Μεταξύ αυτών των δύο λειτουργικών στιγμών μπορεί κανείς να βρει την έννοια της Αγίας Σαρακοστής: αυτή είναι μια περίοδος “κλειστών θυρών”, μιας περιόδου απέλασης, αποκλεισμού, – μιας περιόδου σκοταδιού, μιας παραμονής μέσα σε μια μακρά νύχτα.
Φανταστείτε, αγαπητοί μου αδελφοί, ένας άνθρωπος που ποτέ δεν είχε βιώσει κανένα σκοτάδι, ένας άνθρωπο που ποτέ δεν είχε δει ένα ηλιοβασίλεμα. Και τώρα προσπαθήστε να φανταστείτε, τι φόβο και άγχος ένας τέτοιος άνθρωπος πρέπει να αισθανόταν, όταν για πρώτη φορά, το η νύχτα πλησίασε. Ο ήλιος κρύβεται και για πρώτη φορά γνωρίζει ο άνθρωπος βιώνει το σκοτάδι της νύχτας. Αυτός ο άνθρωπος, η παράδοση μας λέει, ήταν ο Αδάμ. Ο Αδάμ, ο οποίος, όσο ήταν στον Παράδεισο, γνώριζε ότι δεν υπήρχε σκοτάδι, επειδή ήταν πάντα παρουσία του αληθινού Κυρίου, του Δημιουργού του φωτός. Κάποτε, όμως, οι πόρτες του Παράδεισου έκλεισαν και βρήκε τον εαυτό του εκδιωχθέν από την ευλογία, εξόριστος σε εκείνη την μακρινή γη που ήταν τώρα η κατάρα και η κληρονομιά του, μία καινούργια κατάσταση που συνέβη σε αυτόν όπου, μαζί με το πνευματικό φως, έχασε το φυσικό φως, όταν έπεσε το σκοτάδι.
Τι φοβερό φόβο, σας ρωτώ ξανά, πρέπει να έχει ο πρώτος άνθρωπος που αισθάνεται να βυθίζεται στην άβυσσο εκείνης της πρώτης νύχτας; Ήταν αυτό που τώρα θα είναι ο κόσμος; Αυτή η νύχτα θα ήταν για αυτόν ένα μόνιμο κράτος; Ναι και όχι. Ναι: γιατί από μια άποψη η ανθρωπότητα έχει από τότε “περπατήσει στο σκοτάδι” – και ολόκληρη η ανθρώπινη ζωή μας, όπως λέει στο Μεσονυκτικό, δεν είναι παρά μια μακρά νύχτα. Είναι αυτή τη νύχτα, τελικά, ότι η σημερινή ανάγνωση από τη Επιστολή του Αγίου Παύλου προς τους Ρωμαίους, δηλώνει ως “προσωρινή”. “Η νύχτα,” γράφει ο Άγιος Παύλος, “όπου να ’ναι φεύγει, και η μέρα κοντεύει να ’’ρθει” (Ρωμαίους, 13:12). Και Όχι: το βράδυ το διαδέχεται η ημέρα και την ημέρα το επόμενο βράδυ.
Μια μυστική παράδοση διατηρεί για μας την ιστορία μιας δεύτερης εξαπάτησης του Αδάμ. Μη γνωρίζοντας ο Αδάμ ότι εκείνη την πρώτη νύχτα θα μπορούσε πράγματι να επιτύχει ένα μία νέα ημέρα, έχοντας, δηλαδή, λάβει καμία υπόσχεση για μια νέα αυγή, ο Αδάμ πίστευε ότι ο ήλιος δεν θα ξαναγύριζε ποτέ. Βρίσκοντάς τον σε κατάσταση απόλυτης απελπισίας, ο Σατανάς τον πλησίασε, υποσχόμενος ότι θα φέρει το φως της ημέρας, αν ο Αδάμ και όλοι οι διάδοχοι του θα γίνουν υπηρέτες του. Ο Αδάμ συμφώνησε και έτσι συντάχθηκε μια συμφωνία, γραμμένη σε περγαμηνή ή, σύμφωνα με μια άλλη παραλλαγή, σε μια πέτρα, την οποία ο Αδάμ υπέγραψε (χειρόγραφον) με το δικό του αίμα κόβοντας τις παλάμες του. Ως ένδειξη ότι η φυλή του Αδάμ έχει συνυπογράψει τη σύμβαση αυτή με τον Σατανά για πάντα, κάθε «γιος» και «κόρη» του Αδάμ φέρει στις παλάμες του τα σημάδια αυτής της υπογραφής. Αυτή είναι η σύμβαση που ο Κύριος μας σκίζει σε κομμάτια, όπως ακούμε, για παράδειγμα, στην εικοστή τέταρτη δεύτερη στροφή του Ακάθιστου ύμνου:
Η χριστιανική ζωή παραμένει σε μια τέτοια νύχτα, αναγνωρίζοντας ότι η νύχτα αυτού του Κόσμου είναι παροδική και πεπερασμένη, ότι η ημέρα της Κυριαρχίας του Κυρίου, έστω και αν, έρχεται “ως κλέφτης μέσα στη νύχτα” για μας αποτελεί μια ανανεωμένη προσδοκία για το μέλλον. Όσο ο κόσμος ζει μέσα στη νύχτα για την οποία μίλησα, εμείς οι Χριστιανοί δεν μπορούμε ποτέ να γίνουμε αυτού του κόσμου, δεν μπορούμε ποτέ να είμαστε “στο σπίτι μας” αλλά στην εξορία μας. Είμαστε πάροικοι αλλά όχι κάτοικοι του κόσμου.
Αυτή η χριστιανική απαγκίστρωση από τον κόσμο, και όλα όσα αντιπροσωπεύει, πραγματοποιείται με την αποδοχή και εφαρμογή της ευλογημένης νηστείας. Η φυσική επιθυμία του ανθρώπου είναι φυσικά να τρώει. Όταν, λοιπόν, αρνούμαστε στον εαυτό μας το φαγητό που θα μπορούσαμε να έχουμε, στρέφουμε τον εαυτό μας ενάντια σε αυτή την επιθυμία και εναντίον της φύσης που την διαιωνίζει. Δηλώνουμε ότι δεν είμαστε συγγενικοί με την πεσμένη μας φύση, ότι υπάρχει κάτι περισσότερο σε εμάς από το ένστικτο της συντήρησης που συναντάμε στα ζώα, και το οποίο επιθυμεί να τροφοδοτηθεί και να διατηρηθεί. Τα πάντα στη φύση μας μοιάζουν να είναι αναγκαστικά: μπορούμε να απέχουμε από τρόφιμα ή ύπνο ή οτιδήποτε άλλο υπαγορεύει η φύση, αλλά μόνο για λίγο. Δεν επιλέγω να φάω, πρέπει να το κάνω. Η φύση εκφράζεται μέσω τέτοιων αναγκών. Αντίθετα, ένας άνθρωπος μπορεί και πρέπει, εάν θέλει να παραμείνει άνθρωπος, να ξεπεράσει τις απαραίτητες παρορμήσεις και επιταγές της φύσης για χάρη της ελευθερίας του. Ο άνθρωπος που τρώει το κάνει επειδή δεν μπορεί να κάνει διαφορετικά, αλλά ο άνθρωπος που επιλέγει η νηστεία το πράττει από τη δική του βούληση.
Προσφέρω αυτά τα τελευταία σχόλια στη νηστεία ελπίζοντας ότι θα σας βοηθήσουν να δείτε ότι η νηστεία είναι πράξη ελευθερίας και όχι καταναγκασμού. Αυτό που χάσαμε στον Παράδεισο δεν είναι τίποτα άλλο από αυτή την ίδια την ελευθερία – αυτό γίνεται σαφές με την προσοχή στα “αναθέματα» που ακολουθούν την πτώση μας: τους πόνους της γέννας για τη γυναίκα και τις κοπιώδεις εργασίες για τον άνθρωπο (π. Γένεση , 3). Με άλλα λόγια, αυτό στο οποίο καταδικάστηκε η ανθρωπότητα είναι μια ζωή καταναγκασμού. Η θεραπεία για την πεσμένη μας κατάσταση δεν θα πραγματοποιηθεί μέχρι την κοινή ανάστασή μας. Μόνο υπό το φως της ανάστασης του Χριστού βλέπουμε το σώμα Του να απελευθερώνεται από τέτοιους φυσικούς καταναγκασμούς: το Σώμα Του είναι ένα σώμα που μπορεί να φάει, αλλά δεν χρειάζεται να το κάνει. Ως πρόγονος αυτής της εσχατολογικής ελευθερίας, η Εκκλησία μας προσφέρει αυτό που θα μπορούσαμε να αποκαλούμε «ασκήσεις στην ελευθερία»: τα δώρα της νηστείας, της διατήρησης της επαγρύπνησης, της γενναιότητας. Είθε ο Χριστός ο Κύριός μας να μας δώσει σε όλους ότι μέσω αυτών των δώρων θα δοθεί και η βασιλεία Του. Αμήν
Το παραπάνω κείμενο αποτελέι ελεύθερη μετάφραση από τα αγγλικά του π. Παντελεήμονα Μανουσσάκη.
Like this: