Στο Ευαγγέλιο της σημερινής ημέρας, της Αγίας Εορτής της Σταυροπροσκυνήσεως, την Γ’ Κυριακή των Νηστειών, ο Κύριος μας καλεί να απαρνηθούμε τον εαυτό μας. Αλήθεια πόσο αντίθετη η παρότρυνση αυτή σε σχέση με τις επιταγές της εποχής μας. “Όστις θέλει…” αναφέρει ο Κύριος. Επεξηγεί ο Άγιος Θεοφύλακτος:“….ο Κύριος μας λέει: Δεν αναγκάζω κανένα. Τον προσκαλώ να κάνει κάτι αγαθό και όχι δαιμονικό στο οποίο να υπάρχει ίχνος καταναγκασμού. Και όποιος δεν επιθυμεί να κάνει αυτά που του ζητάω είναι ανάξιος μου. Μπορούμε να μάθουμε τι σημαίνει να απαρνηθεί κάποιος τον εαυτό του με το εξής παράδειγμα. Αυτός που απαρνιέται τον διπλανό του είναι αυτός που όταν τον δει να υποφέρει για οποιοδήποτε λόγο, ακόμα και αν αυτός είναι ο πατέρας του, ο αδερφός του ή κάποιος γνωστός του, δεν τον προσεγγίζει αγαπητικά και παρηγορητικά αλλά τον εγκαταλείπει ως να του ήταν εντελώς ξένος. Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο ο Κύριος μας ζητάει να μην δείξουμε καμμία συμπόνοια στον εαυτό μας και στα σώματα μας, ώστε ακόμα και όταν μας μαστιγώνουν, να μην μας ενοχλεί καθόλου και να μην μας κάνει καμμία διαφορά.”
Είναι αληθινά συγκλονιστική αυτή η παρότρυνση του Κυρίου μας. Το να είσαι Χριστιανός, άνθρωπος δηλαδή που έχει ενδυθεί Χριστό, σημαίνει αγώνα και θυσία, που μπορεί να υπερβεί οποιαδήποτε σωματική κακουχία. Άραγε πόσο μεγάλη αγάπη πρέπει να έχουμε ώστε να μπορέσουμε να φτάσουμε σε αυτό το σημείο; Πόσο είμαστε διαθετιμένοι να απαρνηθούμε τον εαυτό μας σε μία πραγματικότητα που μας καλεί να πράξουμε ακριβώς το αντίθετο;
Ας δούμε όμως πως συνεχίζει το Ευαγγέλιο: “ἀράτω τὸν σταυρὸν αὐτοῦ, καὶ ἀκολουθείτω μοι.” Το να σηκώσει τον σταυρό του ο άνθρωπος σημαίνει να ακολουθήσει την ζωή του ίδιου του Χριστού. Διότι “κανένας μαθητής δεν μπορεί να είναι ανώτερος από τον διδάσκαλό του”. Όπως Αυτός λοιδωρήθηκε, συκοφαντήθηκε, χλευάστηκε, έτσι και εμείς πρέπει να είμαστε έτοιμοι να περιμένουμε την ίδια ζωή και την ίδια συμπεριφορά. Και όπως Αυτός δέχτηκε τα χτυπήματα των ανθρώπων με νηφαλιότητα και συγχωρητικά έτσι και εμείς καλούμαστε να δεχτούμε τις αδικίες αυτής της ζωής, με κατανόηση και συγχωρητικότητα. Συνεχίζει την εξήγηση του ο ευλογημένος Θεοφύλακτος: “ Παρόλο που η εντολή της σταύρωσης φαίνεται εκ πρώτης όψεως σκληρή και απάνθρωπη, Ο Κύριος αμέσως μας δείχνει ότι η εντολή Του δίδεται λόγω της μεγάλης Του αγάπης για τον άνθρωπο. Διότι ‘ὃς δ᾿ ἂν ἀπολέσῃ τὴν ἑαυτοῦ ψυχὴν ἕνεκεν ἐμοῦ καὶ τοῦ εὐαγγελίου, οὗτος σώσει αὐτήν’. Με άλλα λόγια όποιος απωλέσει τον εαυτό του για Εμένα θα βρει την αληθινή ζωή.”
Άραγε τι μας ζητάει εδώ ο Κύριος μας;Η απάντηση έρχεται από τα λόγια ενός σύγχρονου και ιδιαίτερα αγαπητού Αγίου μας, του Άγιου Πορφύριου: “Να γίνομε γεμάτοι, έμπλεοι Αγίου Πνεύματος. Εδώ έγκειται η ουσία της πνευματικής ζωής. Αυτό είναι η τέχνη. Τέχνη τεχνών. Ας ανοίξουμε τα χέρια κι ας ριχθούμε στην αγκαλιά του Χριστού. Όταν έλθει ο Χριστός, κερδίσαμε το παν. Ο Χριστός θα μεταποιήσει τα πάντα μέσα μας. Θα φέρει την ειρήνη, τη χαρά, την ταπείνωση, την αγάπη, την προσευχή, την ανάταση. Η χάρις του Χριστού θα μας ανακαινίσει. Αν στραφούμε σ’ Αυτόν με πόθο, με λαχτάρα, με αφοσίωση, με έρωτα, ο Χριστός θα μας τα δώσει όλα.Χωρίς τον Χριστό είναι αδύνατο να διορθώσομε τον εαυτό μας, δεν θα μπορέσομε ν’ αποδεσμευθούμε απ’ τα πάθη, Μόνοι μας δεν μπορούμε να γίνομε καλοί. «Χωρίς εμού ου δύνασθε ποιείν ουδέν». Όσο κι αν προσπαθήσομε τίποτα δεν θα επιτύχομε. Ένα πρέπει να κάνομε, να στραφούμε σ’ Εκείνον και να Τον αγαπήσομε «εξ όλης της ψυχής». Η αγάπη στον Χριστού· μόνο αυτή είναι η καλύτερη θεραπεία των παθών.”Πόσο γλυκιά και θελκτική ακούγεται με αυτό τον τρόπο η σταύρωση;
“…ας ριχθούμε στην αγκαλιά του Χριστού”. Αυτό μας ζητάει ο Κύριος: να αφήσουμε την ζωή μας με εμπιστοσύνη στα χέρια του. Όχι ως άβουλα πλάσματα, αλλά όπως τα παιδιά αφήνονται στην αγκαλιά του πατέρα τους. Όμως για να αισθανθούμε παιδιά οφείλουμε να αναγνωρίσουμε δύο πραγματικότητες: ότι δεν είμαστε παντοδύναμοι και ότι δεν τα γνωρίζουμε όλα. Το εκκοσμικευμένο πνεύμα της εποχής μας προσπαθεί με κάθε τρόπο να μας πείσει για το αντίθετο: ο άνθρωπος όλα τα μπορεί και όλα τα καταφέρνει. Αρκεί να κοιτάξουμε σήμερα γύρω μας για να καταλάβουμε την οικτρότητα της πλάνης μας.
Και καταλήγει ο Κύριος: “τί γὰρ ὠφελήσει ἄνθρωπον ἐὰν κερδήσῃ τὸν κόσμον ὅλον, καὶ ζημιωθῇ τὴν ψυχὴν αὐτοῦ;” Άραγε πόσο σοφά και διαχρονικά τα λόγια του Χριστού μας. Ενώ στον άνθρωπο έχει δοθεί χαριστικά και χαρισματικά η θεϊκή προοπτική, η ένωση με το Υπέρλογο, η αιώνια ζωή, αυτός επιμένει αυτάρεσκα και εγωιστικά να παραμένει εγκλεισμένος στο εδώ και τώρα. Αγωνίζεται μανιωδώς να απομακρύνει την φθορά και τον θάνατο, όταν όλες οι επιλογές του το φέρνουν πιο κοντά. Πεθαίνει ψυχικά μέσα στην ανασφάλειά του, παρόλα τα πλούτη του και τις επιτυχίες του. Και όταν έρχεται να του χτυπήσει την πόρτα αυτό που δεν μπορεί να ελέγξει, πνίγεται μέσα στην θάλασσα της απόγνωσής του. Πουλάει το αιώνιο για το εφήμερο με την δικαιολογία ότι δεν το καταλαβαίνει. Και όμως δεν είναι η αδυναμία του να το καταλάβει που φταίει, αλλά η άρνησή του να εγκαταλείψει την απατηλή βολή του.
Είθε ο Σταυρός του Κυρίου μας, αυτές τις δύσκολες ημέρες που διανύουμε να υπενθυμίζει σε μας τον τρόπο και την πορεία προς την αληθινη ζωή. Αμήν.
Και τότε προσκάλεσε το πλήθος μαζί με τους μαθητές του και τους είπε: «Αν κάποιος θέλει να με ακολουθεί πίσω μου, ας απαρνηθεί τον εαυτό του και ας σηκώσει το σταυρό του και ας με ακολουθεί. Γιατί όποιος θέλει να σώσει τη ζωή του θα τη χάσει. Όποιος όμως χάσει τη ζωή του εξαιτίας μου και εξαιτίας του ευαγγελίου θα τη σώσει. Γιατί τι ωφελεί τον άνθρωπο να κερδίσει όλο τον κόσμο αλλά να ζημιωθεί την ψυχή του; Γιατί τι μπορεί να δώσει ο άνθρωπος αντάλλαγμα για την ψυχή του; Γιατί όποιος ντραπεί εμένα και τους δικούς μου λόγους μέσα σ’ αυτήν τη γενιά τη μοιχαλίδα και αμαρτωλή, και ο Υιός του ανθρώπου θα αισθανθεί ντροπή γι’ αυτόν, όταν θα έρθει μέσα στη δόξα του Πατέρα του μαζί με τους άγιους αγγέλους».
Στο Ευαγγέλιο της σημερινής ημέρας, της Αγίας Εορτής της Σταυροπροσκυνήσεως, την Γ’ Κυριακή των Νηστειών, ο Κύριος μας καλεί να απαρνηθούμε τον εαυτό μας. Αλήθεια πόσο αντίθετη η παρότρυνση αυτή σε σχέση με τις επιταγές της εποχής μας. “Όστις θέλει…” αναφέρει ο Κύριος. Επεξηγεί ο Άγιος Θεοφύλακτος:“….ο Κύριος μας λέει: Δεν αναγκάζω κανένα. Τον προσκαλώ να κάνει κάτι αγαθό και όχι δαιμονικό στο οποίο να υπάρχει ίχνος καταναγκασμού. Και όποιος δεν επιθυμεί να κάνει αυτά που του ζητάω είναι ανάξιος μου. Μπορούμε να μάθουμε τι σημαίνει να απαρνηθεί κάποιος τον εαυτό του με το εξής παράδειγμα. Αυτός που απαρνιέται τον διπλανό του είναι αυτός που όταν τον δει να υποφέρει για οποιοδήποτε λόγο, ακόμα και αν αυτός είναι ο πατέρας του, ο αδερφός του ή κάποιος γνωστός του, δεν τον προσεγγίζει αγαπητικά και παρηγορητικά αλλά τον εγκαταλείπει ως να του ήταν εντελώς ξένος. Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο ο Κύριος μας ζητάει να μην δείξουμε καμμία συμπόνοια στον εαυτό μας και στα σώματα μας, ώστε ακόμα και όταν μας μαστιγώνουν, να μην μας ενοχλεί καθόλου και να μην μας κάνει καμμία διαφορά.”
Είναι αληθινά συγκλονιστική αυτή η παρότρυνση του Κυρίου μας. Το να είσαι Χριστιανός, άνθρωπος δηλαδή που έχει ενδυθεί Χριστό, σημαίνει αγώνα και θυσία, που μπορεί να υπερβεί οποιαδήποτε σωματική κακουχία. Άραγε πόσο μεγάλη αγάπη πρέπει να έχουμε ώστε να μπορέσουμε να φτάσουμε σε αυτό το σημείο; Πόσο είμαστε διαθετιμένοι να απαρνηθούμε τον εαυτό μας σε μία πραγματικότητα που μας καλεί να πράξουμε ακριβώς το αντίθετο;
Ας δούμε όμως πως συνεχίζει το Ευαγγέλιο: “ἀράτω τὸν σταυρὸν αὐτοῦ, καὶ ἀκολουθείτω μοι.” Το να σηκώσει τον σταυρό του ο άνθρωπος σημαίνει να ακολουθήσει την ζωή του ίδιου του Χριστού. Διότι “κανένας μαθητής δεν μπορεί να είναι ανώτερος από τον διδάσκαλό του”. Όπως Αυτός λοιδωρήθηκε, συκοφαντήθηκε, χλευάστηκε, έτσι και εμείς πρέπει να είμαστε έτοιμοι να περιμένουμε την ίδια ζωή και την ίδια συμπεριφορά. Και όπως Αυτός δέχτηκε τα χτυπήματα των ανθρώπων με νηφαλιότητα και συγχωρητικά έτσι και εμείς καλούμαστε να δεχτούμε τις αδικίες αυτής της ζωής, με κατανόηση και συγχωρητικότητα. Συνεχίζει την εξήγηση του ο ευλογημένος Θεοφύλακτος: “ Παρόλο που η εντολή της σταύρωσης φαίνεται εκ πρώτης όψεως σκληρή και απάνθρωπη, Ο Κύριος αμέσως μας δείχνει ότι η εντολή Του δίδεται λόγω της μεγάλης Του αγάπης για τον άνθρωπο. Διότι ‘ὃς δ᾿ ἂν ἀπολέσῃ τὴν ἑαυτοῦ ψυχὴν ἕνεκεν ἐμοῦ καὶ τοῦ εὐαγγελίου, οὗτος σώσει αὐτήν’. Με άλλα λόγια όποιος απωλέσει τον εαυτό του για Εμένα θα βρει την αληθινή ζωή.”
Άραγε τι μας ζητάει εδώ ο Κύριος μας;Η απάντηση έρχεται από τα λόγια ενός σύγχρονου και ιδιαίτερα αγαπητού Αγίου μας, του Άγιου Πορφύριου: “Να γίνομε γεμάτοι, έμπλεοι Αγίου Πνεύματος. Εδώ έγκειται η ουσία της πνευματικής ζωής. Αυτό είναι η τέχνη. Τέχνη τεχνών. Ας ανοίξουμε τα χέρια κι ας ριχθούμε στην αγκαλιά του Χριστού. Όταν έλθει ο Χριστός, κερδίσαμε το παν. Ο Χριστός θα μεταποιήσει τα πάντα μέσα μας. Θα φέρει την ειρήνη, τη χαρά, την ταπείνωση, την αγάπη, την προσευχή, την ανάταση. Η χάρις του Χριστού θα μας ανακαινίσει. Αν στραφούμε σ’ Αυτόν με πόθο, με λαχτάρα, με αφοσίωση, με έρωτα, ο Χριστός θα μας τα δώσει όλα.Χωρίς τον Χριστό είναι αδύνατο να διορθώσομε τον εαυτό μας, δεν θα μπορέσομε ν’ αποδεσμευθούμε απ’ τα πάθη, Μόνοι μας δεν μπορούμε να γίνομε καλοί. «Χωρίς εμού ου δύνασθε ποιείν ουδέν». Όσο κι αν προσπαθήσομε τίποτα δεν θα επιτύχομε. Ένα πρέπει να κάνομε, να στραφούμε σ’ Εκείνον και να Τον αγαπήσομε «εξ όλης της ψυχής». Η αγάπη στον Χριστού· μόνο αυτή είναι η καλύτερη θεραπεία των παθών.”Πόσο γλυκιά και θελκτική ακούγεται με αυτό τον τρόπο η σταύρωση;
“…ας ριχθούμε στην αγκαλιά του Χριστού”. Αυτό μας ζητάει ο Κύριος: να αφήσουμε την ζωή μας με εμπιστοσύνη στα χέρια του. Όχι ως άβουλα πλάσματα, αλλά όπως τα παιδιά αφήνονται στην αγκαλιά του πατέρα τους. Όμως για να αισθανθούμε παιδιά οφείλουμε να αναγνωρίσουμε δύο πραγματικότητες: ότι δεν είμαστε παντοδύναμοι και ότι δεν τα γνωρίζουμε όλα. Το εκκοσμικευμένο πνεύμα της εποχής μας προσπαθεί με κάθε τρόπο να μας πείσει για το αντίθετο: ο άνθρωπος όλα τα μπορεί και όλα τα καταφέρνει. Αρκεί να κοιτάξουμε σήμερα γύρω μας για να καταλάβουμε την οικτρότητα της πλάνης μας.
Και καταλήγει ο Κύριος: “τί γὰρ ὠφελήσει ἄνθρωπον ἐὰν κερδήσῃ τὸν κόσμον ὅλον, καὶ ζημιωθῇ τὴν ψυχὴν αὐτοῦ;” Άραγε πόσο σοφά και διαχρονικά τα λόγια του Χριστού μας. Ενώ στον άνθρωπο έχει δοθεί χαριστικά και χαρισματικά η θεϊκή προοπτική, η ένωση με το Υπέρλογο, η αιώνια ζωή, αυτός επιμένει αυτάρεσκα και εγωιστικά να παραμένει εγκλεισμένος στο εδώ και τώρα. Αγωνίζεται μανιωδώς να απομακρύνει την φθορά και τον θάνατο, όταν όλες οι επιλογές του το φέρνουν πιο κοντά. Πεθαίνει ψυχικά μέσα στην ανασφάλειά του, παρόλα τα πλούτη του και τις επιτυχίες του. Και όταν έρχεται να του χτυπήσει την πόρτα αυτό που δεν μπορεί να ελέγξει, πνίγεται μέσα στην θάλασσα της απόγνωσής του. Πουλάει το αιώνιο για το εφήμερο με την δικαιολογία ότι δεν το καταλαβαίνει. Και όμως δεν είναι η αδυναμία του να το καταλάβει που φταίει, αλλά η άρνησή του να εγκαταλείψει την απατηλή βολή του.
Είθε ο Σταυρός του Κυρίου μας, αυτές τις δύσκολες ημέρες που διανύουμε να υπενθυμίζει σε μας τον τρόπο και την πορεία προς την αληθινη ζωή. Αμήν.
Καλή και ευλογημένη Κυριακή και καλή δύναμη.
π. Ιωάννης Ψωμάς
Νεοελληνική Απόδοση
Like this: